1․ Ի՞նչ դեր ունի տրանսպորտը ժամանակակից տնտեսության համար:

Տրանսպորտը խիստ կարևոր դեր ունի ժամանակակից տնտեսության մեջ, որովհետև դրանով է պայմանավորված առևտուրը, ապրանքների և հումք նյութերի տեղափոխությունը, մարդկանց տեղափոխությունը, զբոսաշրջությունը և բազմաթիվ այլ ճյուղեր։

Տրանսպորտի միջոցով են իրականացվում ներպետական և միջպետական փոխադրումները, որոնք ինչպես առանձին երկրների, այնպես էլ համաշխարհային տնտեսության զարգացման և տեղաբաշխման նախադրյալներից են:

Ժամանակակից տրանսպորտի ուղղություններն են՝ ցամաքային, ջրային, օդային։ Ցամաքային տրանսպորտի տեսակներ են՝ երկաթուղայինը, ավտոմոբիլայինը, խողովակաշարայինը, էլեկտրոնայինը։

Ամենակարևոր ուղղությունը մնում է ծովային տրանսպորտը, որով իրականացվում է միջազգային բեռնափոխադրումների 4/5-ը։ Ժամանակակից աշխարհում շատ արագ են զարգանում նաև ավտոմոբիլային, էլեկտրոնային, և օդային տրանսպորտները։

2․ Բացատրել հետևյալ հասկացությունները. բեռնաշրջանառություն, ուղևորաշրջանառություն․

Բեռնաշրջանառությունը բեռների կշիռն է բազմապատկած փոխադրման միջին հեռավորությունով։ Այն չափում են տոննա/կմ-ով։

Ուղևորաշրջանառությունը ուղևորների թիվն է բազմապատկած փոխադրման հեռավորությունով։ Այն չափվում է ուղևոր/կմ-ով։

3․ ՀՀ համար տրանսպորտի որ տեսակներն են ավելի կարևոր, և ինչու։

Հայկական Հանրապետության համար, ավելի կարևոր են ցամաքային և օդային տրանսպորտի տեսակները, որովհետև Հայաստանը ծով ելք չունեցող երկիր է։

Ամենակարևոր տրանսպորտի միջոցը ավտոմոբիլային տրանսպորտն է։ Երկրորդ ամենակարևոր տրանսպորտի միջոցը երկաթուղային տրանսպորտն է։ Դա այդպես է, որովհետև մեր երկիրը Վրաստանի հետ կապված է երկու ավտոմոբիլային կճանապարհով և մեկ երկաթուղով, իսկ Իրանի հետ միայն մեկ ցամաքային ճանապարհով։

Երրորդ ամենակարևոր տրանսպորտի միջոցը օդային տրանսպորտն է։ Օդային տրանսպորտով Հայաստանը կապվում է տարբեր տարածաշրջանների հետ (հարավ-արևելյան Եվրոպա, Եվրասիական տարածք, հարավ-արևմտյան Ասիա և Մերձավոր Արևելք)

1. Ծառերը արտադրում են հեղուկներ՝ բուսահյութեր և խեժեր:

Բուսահյութն ընդհանուր առմամբ ջրային, շաքարե նյութ է և հանդիպում է ծառերի բնափայտի բջիջներում։ Այն դեղնավուն է կամ սպիտակ, կպչուն և մածուցիկ:

Խեժը կարմիր և մաքուր, գտնվում է ծառերի արտաքին բջիջներում: Երբ ծառը կտրվում է, խեժը դուրս է հոսում և խցանում է կոտրված հատվածը՝ փակելով միջատների և սնկային հիվանդությունների հարուցիչների ներխուժման ուղիները, ինչպես արյունը մակարդվում է վերքերի մեջ: Խեժն ավելի հաստ է և կպչուն, և երբ ժամանակի մեջ արագ կարծրանում է։

2. Մարդիկ հազարավոր տարիներ օգտագործել են բուսահյութեր և խեժեր: Բուսահյութն, օրինակ, լայնորեն օգտագործվում է շաքարեղեգի հյութից շաքարավազի արտադրության մեջ: Մարդիկ օգտագործում էին խեժը որպես սոսինձ և դեղամիջոց։ Քանի որ ծառերի խեժը ջրակայուն է, նավաշինողները հաճախ այն օգտագործում էին նավակները, պարանները և բրեզենտները պատելու համար:

3. Որոշ ծառերի հյութը վերածվում է օշարակի, ամենից հաճախ հավաքվող օշարակը թխկու օշարակն է:

4. Առաջին ծամոնները պատրաստվել են Սապոդիլա (Manilkara zapota) ծառի հյութից:

5. Կաուչուկատու ծառերը (Hevea brasiliensis) արտադրում են կաթնահյութ, որը կոչվում է լատեքս։ Արևադարձային երկրներում աճող բրազիլական հևեյա ծառի լատեքսից պատրաստում են բնական կաուչուկ։

6. Որոշ ծառերի խեժի՝ խունկի այրելը երկար դարեր ի վեր օգտագործվել է հոգևոր նպատակով։

7. Այսօր ծառի խեժն օգտագործվում է բազմաթիվ առումներով՝ որպես հերմետիկ նյութ, լարային գործիքների աղեղների համար և նույնիսկ օճառներում։ Խեժը լայնորեն օգտագործվում է նաև բազմաթիվ իրերի արտադրության մեջ, ինչպիսիք են թանաքները, լաքերը, զարդերը և օծանելիքները: Դուք կարող եք նաև օգտագործել այն արտակարգ իրավիճակներում բնության գրկում գտնվելիս, ներառյալ վերքերի բուժման, արյունահոսությունը դադարեցնելու և ցաները հանգստացնելու համար:

8. Սաթը իրականում քար չէ: Այն շատ հին ծառի խեժ է, որը քարացել է։

Էջ 81

Տարբերակ 1

I. Նշված դեպքերից որու՞մ է աշխատանք կատարվում․

Պատ․ Ուժ միայն լինում է այն դեպքում, երբ ավտոբեռնիչը բարձրացնում է բեռը։

II. 6Ն կշռով բեռը բարձրացվում է 2մ: Հաշվեք այդ դեպքում կատարված աշխատանքը․

F = 6Ն
s = 2մ
A = Fs
A = (6Ն)(2մ)
A = 12

Պատ․ Կատարված աշխատանքը 12 Ջոուլ է։

III. Ի՞նչ կշռով բեռ կարելի է 5մ բարձրացնել’ կատարելով 20Ջ աշխատանք.

A = 20Ջ
s = 5մ
F = A ։ s
F = 20Ջ : 5մ
F = 4Ն

Պատ․ Բեռի կշիռը 4Ն է։

IV. Քարշակային կատերը քաշում է լաստանավը 5000Ն ուժով: Ի՞նչ աշխատանք կկատարի մոտորանավը 200 մ ճանապարհի վրա.

F = 5 000Ն
s = 200մ
A = Fs
A = (5 000Ն)(200մ)
A = 1 000 000Ջ = 1 000կՋ

Պատ․ Մոտորանավը 200 մ ճանապարհի վրա կկատարի 1000 կՋ աշխատանք։

էջ 82

V. 5մ խորությամբ ջրհորից հանեցին 10 կգ զանգվածով դույլը’ ջրով լցված: Հաշվեք կատարված ախատանքը.

m = 10 կգ
g = 10Ն/կգ
F_ծ = mg
F_ծ = (10kg)(10Ն/կգ)
F_ծ = 100Ն

F = 100Ն
s = 5մ
A = Fs
A = (100Ն)(5մ)
A = 500Ջ

Պատ․ Կատարված աշխատանքը 500Ջ է։

VI. Մոտոցիկլավարի շարժման ժամանակ նրա վրա ազդում է 60 Ն դիմադրության ուժ: Ինչքա՞ն աշխատանք է կատարում այդ ուժը, երբ մոտոցիկլավարը տեղափոխվում է 50 մ․

F = 60Ն
s = 50մ
A = Fs
A = (60Ն)(50մ)
A = 3 000Ջ

Պատ․ Եթե մոտոցիկլավարը 50 մ է գնում, դիմադրության ուժը կատարում է 3000Ջ աշխատանք։

VII. էքսկավատորը 0,5 մ³ ծավալով և 1500կգ/մ³ խտությամբ բնահողը բարձրացրեց 4 մ: Հաշվեք էքսկավատորի կատարած աշխատանքը․

V = 0,5մ³
p = 1 500կգ/մ³
m = Vp
m = (0,5մ³)(1 500կգ/մ³)
m = 750կգ

m = 750կգ
g = 10Ն/կգ
F_ծ = mg
F_ծ = (750կգ)(10Ն/կգ)
F_ծ = 7 500Ն

F = 7 500Ն
s = 4մ
A = Fs
A = (7 500Ն)(4մ)
A = 30 000Ջ

Պատ․ Էքսակվատորը կատարում է 30 000Ջ աշխատանք։

Տարբերակ 2

I. Նշված դեպքերից որու՞մ է աշխատանք կատարվում․

Պատ․ Երբ ապակու հարթ հորիզոնական մակերևույթով գլորվում է գնդիկը, աշխատանք է կատարվում:

II. 8Ն ուժը ի՞նչ ճանապարհի վրա կկատարի 32 Ջ աշխատանք.

F = 8Ն
A = 32Ջ
A = Fs
s = A/F
s = 32(Ջ)/8(Ն)
s = 4մ

Պատ․ 8Ն ուժը 32Ջ աշխատանք կկատարի 4մ ճանապարհի վրա։

III. (2) Բեռը Յմ բարձրացնելիս կատարվեց 12Ջ աշխատանք: Հաշվեք այդ բեռի կշիռը.

A = 12Ջ
s = 3մ
A = Fs
F = A/s
F = 12(Ջ)/3(մ)
F = 4Ն

Պատ․ Բեռի կշիռը 4Ն է։

IV. (2) Տրակտորը, քաշելով կցանքը, զարգացնում է 2500Ն քարշի ուժ: Ի՞նչ աշխատանք կկատարի տրակտորը 400մ ճանապարի վրա․

F = 2 500Ն
s = 400մ
A = Fs
A = (2 500Ն)(400մ)
A = 1 000 000Ջ = 1 000 կՋ

Պատ․ Տրակտորը 400մ ճանապարհի վրա կկատարի 1 000 կՋ աշխատանք

V. Արկղը հատակի վրայով հավասարաչափ տեղափոխեցին 5 մ: Շփման ուժը 100Ն էր: Հաշվեք արկղի տեղափոխման ժամանակ կատարված աշխատանքը.

F = 100Ն
s = 5մ
A = Fs
A = (100Ն)(5մ)
A = 500Ջ

Պատ․ Կատարված աշխատանքը 500Ջ է։

էջ 83

VI. Մարդու սիրտը մեկ հարվածի ընթացքում կատարում է այնպիսի աշխատանք, որը կբավարարեր 200գ զանգվածով բեռը 1մ բարձրության վրա բարձրացնելու համար: Հաշվեք այդ աշխատանքը․

m = 200գ = 0,2կգ
g = 10Ն/կգ
F_ծ = mg
F_ծ = (0,2կգ)(10Ն/կգ)
F_ծ = 2Ն

F = 2Ն
s = 1մ
A = Fs
A = (2Ն)(1մ)
A = 2Ջ

Պատ․ Կատարվում է 2Ջ աշխատանք

VII. Աղյուսե պատը շարելու համար վերամբարձ կռունկը 0,1 մ³ ծավալով աղյուսը բարձրացրեց 5մ: Հաշվեք վերամբարձ կռունկի կատարած աշխատանքը: Աղյուսի խտությունը՜ 1600 կգ/մ³ է.

V = 0,1մ³
p = 1 600կգ/մ³
m = Vp
m = (0,1մ³)(1 600կգ/մ³)
m = 160կգ

m = 160կգ
g = 10Ն/կգ
F_ծ = mg
F_ծ = (160կգ)(10Ն/կգ)
F_ծ = 1 600Ն

F = 1 600Ն
s = 5մ
A = Fs
A = (1 600Ն)(5մ)
A = 8 000Ջ

Պատ․ Վերամբարձ կրունկի աշխատանքը 8 000Ջ է։

Տարբերակ 3

I. Նշված դեպքերից որու՞մ է աշխատանք կատարվում.

Պատ․ Աշխատանք է կատարվում երբ տրակտորը կցանքը քաշում։

II. Մեխանիկական աշխատանքը…….համեմատական է ուժին և ………. համեմատական ճանապարհի երկարությանը.

Մեխանիկական աշխատանքը ուղիղ համեմատական է ուժին և ուղիղ համեմատական ճանապարհի երկարությանը.

III. Ի՞նչ միավորներով է չափվում աշխատանքը.

Պատ․ Աշխատանքի չափման միավորներ են Նյուտոնը և կիլոՆյուտոնը։

IV. Բեռնատարը 500Ն ուժով քաշում է կցանքը: Հաշվեք այն աշխատանքը, որ կատարում է բեռնատարը կցանքը 2կմ տեղափոխելիս։

F = 500Ն
s = 2կմ = 2 000մ
A = Fs
A = (500Ն)(2 000մ)
A = 1 000 000Ջ = 1 000կՋ

Պատ․ Բեռնատարը կցանքը 2 կմ տեղափոխելիս 1 000կՋ աշխատանք է կատարում։

V. Ի՞նչ աշխատանք պետք է կատարել 2 մ խորությամբ փոսից 250 կգ զանգվածով բնահող հանելու համար.

m = 250կգ
g = 10Ն/կգ
F_ծ = mg
F_ծ = (250կգ)(10Ն/կգ)
F_ծ = 2 500Ն

F = 2 500Ն
s = 2մ
A = Fs
A = (2 500Ն)(2մ)
A = 5 000Ջ

Պատ․ Բնահողը փոսից հանելու համար 5բ000Ջ աշխատանք է պետք

էջ 84

VI. Մեկ օրվա ընթացքում մարդու սիրտը կատարում է մոտավորապես 100 000 հարված: Մեկ հարվածի ընթացքում կատարվում է այնքան աշխատանք, ինչքան կկատարվեր, եթե 1կգ զանգվածով բեռը բարձրացվեր 20սմ: Հաշվեք մարդու սրտի կատարած աշխատանքը մեկ օրվա ընթացքում․

m = 1կգ
g = 10Ն/կգ
F_ծ = mg
F_ծ = (1կգ)(10Ն/կգ)
F_ծ = 10Ն

F = 10Ն
s = 20սմ = 0,2մ
A = Fs
A = (10Ն)(0,2մ)
A = 2Ջ

2Ջ * 100 000 = 200 000Ջ = 200կՋ

Պատ․ Մի օրվա ընթացքում սիրտը կատարում է 200 կՋ աշխատանք։

VII. 4 մ խորությամբ ջրհորից պոմպի միջոցով դուրս է հանված 0,75տ ջուր: Հաշվեք պոմպի կատարած աշխատանքը․

m = 0,75տ = 750կգ
g = 10Ն/կգ
F_ծ = mg
F_ծ = (750կգ)(10Ն/կգ)
F_ծ = 7 500Ն

F = 7 500Ն
s = 4մ
A = Fs
A = (7 500Ն)(4մ)
A = 30 000Ջ

Պատ․ Պոմպի կատարված աշխատանքը 30 000Ջ է։

Տարբերակ 4

I. Նշված դեպքերից որու՞մ է աշխատանք կատարվում.

Պատ․ Աշխատանք է կատարվում երբ մարդը աստիճաններով վեր է բարձրանում։

II. Հաշվեք 5մ ճանապարհի վրա 20Ն ուժի կատարած աշխատանքը.

F = 20Ն
s = 5մ
A = Fs
A = (20Ն)(5մ)
A = 100Ջ

Պատ․ Կատարված աշխատանքը 100Ջ է։

III. (2) Ի նչ բարձրության վրա պետք է բարձրացնել 2Ն կշիռ ունեցող բեռը, որպեսզի կատարվի 10 Ջ աշխատանք.

F = 2Ն
A = 10Ջ
A = Fs
s = A/F
s = 10(Ջ)/2(Ն)
s = 5մ

Պատ․ Պետք է բարձրացնել 5մ բարձրության։

IV. Բանվորը, կիրառելով 125 Ն ուժ, վագոնիկը տեղափոխեց 80 մ: Հաշվեք բանվորի կատարած աշխատանքը.

F = 125Ն
s = 80մ
A = Fs
A = (125Ն)(80մ)
A = 10 000Ջ = 10կՋ

Պատ․ Բանվորի կատարված աշխատանքը 10կՋ է։

V. Ի՞նչ աշխատանք է կատարում չմշկորդը 1 000 մ երկարությամբ վազքուղին անցնելիս, եթե այդ ընթացքում նա հաղթահարում է 5Ն շփման ուժ։

F = 5Ն
s = 1 000մ
A = Fs
A = (5Ն)(1 000մ)
A = 5 000Ջ

Պատ․ Չմշկորդը կատարում է 5 000Ջ աշխատանք։

VI. 60 կգ զանգվածով մարդը աստիճաններով բարձրացավ 5մ: Ի՞նչ աշխատանք կատարեց մարդը.

m = 60կգ
g = 10Ն/կգ
F_ծ = mg
F_ծ = (60կգ)(10Ն/կգ)
F_ծ = 600Ն

F = 600Ն
s = 5մ
A = Fs
A = (600Ն)(5մ)
A = 3 000Ջ

Պատ․ մարդը 3 000Ջ աշխատանք կատարեց։

էջ 85

VII. 0,25 մ3 ծավալով բետոնե սալը բարձրացրին 6մ: Բետոնի խտությունը 2 000 կգ/մ3 է: Որքա՞ն աշխատանք կատարվեց.

V = 0,25մ³
p = 2 000կգ/մ³
m = Vp
m = (0,25մ³)(2 000կգ/մ³)
m = 500կգ

m = 500կգ
g = 10Ն/կգ
F_ծ = mg
F_ծ = (500կգ)(10Ն/կգ)
F_ծ = 5 000Ն

F = 5 000Ն
s = 6մ
A = Fs
A = (5 000Ն)(6մ)
A = 30 000Ջ

Պատ․ Կատարված աշխատանքը 30 000Ջ է։

1 . Գրե՛ք այն տարրերի հայերեն անվանումները եւ քիմիական նշանները, որոնք արտասանվում են՝ ցե, էն, էս, պէ, կուպրում, ֆեռում, արգենտում:

ցե – ածխածին (C)
էն – ազոտ (N)
էս – ծծումբ (S)
պէ – ֆոսֆոր (P)
կուպրում – պղինց (Cu)
ֆեռում – երկաթ (Fe)
արգենտում – արծաթ (Ag)

2. Գրե՛ք նյութերի քիմիական բանաձեւերը, եթե հայտնի է, որ դրանց բաղադրության մեջ առկա են.

ա) կալիումի երկու եւ ծծմբի մեկ ատոմ,

K₂S
Կալիումի սուլֆիդ
Անգույն բյուրեղ է, որը լավ է լուծվում ջրում (հիդրոլիզի միջոցով)

բ) ածխածնի ու թթվածնի մեկական ատոմ:
Կարդացե՛ք այդ բանաձեւերն ու համապատասխան քիմիական նյութերի վերաբերյալ տեղեկություննե՛ր տվեք:

CO
Ածխածնի մոնօքսիդ
Անգույն, անհամ, անհոտ թունավոր գազ։

3 . Գլուխկոտրուկ: Լրացրե’ք դատարկ վանդակները՝ նշված տարրերի անվանումների պակասող տառերով Si, He, Ba, Na իում:

Սարն առել վրան ծիրանի մի քող,
Ննջում է կարծես ծաղկե անկողնում,
Անտառն արևի բեկբեկուն մի շող
Ծոցի մեջ պահել ու բաց չի թողնում:

Ժայռի ստվերը գետափին չոքել,
Վիզը երկարել ու ջուր է խմում,
Հովն ամպի թևից մի փետուր պոկել,
Ինքն էլ չգիտի, թե ուր է տանում:

Քարափի վրա շողում է անվերջ
Ոսկե բոցի պես թևը ծիծառի…
Կանգ առ, հողագունդ, քո պտույտի մեջ
Թող մայրամուտը մի քիչ երկարի:

Առաջադրանքներ.

Ինչ տրամադրություն փոխանցեց բանաստեղծությունը:

Գեղեցկություն, բնության զարթոնք և ներդաշնակություն, հանգստություն։ Յուրանքանչյուր երկու տողը կարծես լինի մի սիրուն գեղանկար։ Այս բանաստեղծությունը կարդալուց պատկերացնում ես, ոնց է անտառը քնի մեջ է մտնում մայրամուտի ժամանակ։

Պատմի’ր` մայրամուտն ինչով է գեղեցիկ քեզ համար (6-8 նախադասություն):

Ամպերը շատ գեղեցիկ գույներ հավաքում։ Արևը արտացոլում է ամպերի վրա և նրա լույսը փոխում է երկնքի գույնը։ Լույսը շենքերի ու քաղաքի վրա վարդագույն երանգ է թողում։ Լռությունը ավելի շատ է լինում մայրամուտի ժամանակ։ Մայրամուտը Հայաստանում հատկապես գեղեցիկ է, որովհետև շրջապատի սարերի շատ գեղեցիկ են դառնում։ Իսկ մայրամուտի վերջում տեսնում ես, ինչպես է արևը սարերի հետև անհետանում, օդը դառնում է կաթնագույն, իսկ երբ վերջին լույսի շողքերը գնում են, երկինքը սկսում է մթնել։

1. Ի՞նչ դեր ունի տրանսպորտը համաշխարհային տնտեսության գործում:

Միջազգային շուկայի ձևավորման և աշխատանքի միջազգային բաժանման ապահովման մեջ դեր ունի տրանսպորտը, որն ապահովում է տարբեր երկրների և մայրցամաքների միջև բեռների և ուղևորների տեղափոխումը։

Տրանսպորտի կարևորությունը հայտնի է դեռևս Հին Հռոմի ժամանակաշրջանից:

Միջին դարերի ամենակարևոր տրանսպորտային ճանապարհը՝ «Մետաքսի ճանապարհը», որը կապել է Միջերկրական ծովը Չինաստանին, անցել է նաև Հայաստանի տարածքով:

2. Տնտեսության զարգացման ներկա փուլում տրանսպորտի ո՞ր տեսակն է ամենաարագը զարգանում: Պատասխանը հիմնավորե՛լ:

Տնտեսության զարգացման ներկա փուլում ամենաարագ զարգացող տրանսպորտի տեսակը ծովային տրանսպորտն է։ Դրա հիմնական պատճառն այն է, որ ամենամեծ տնտեսական աճը տեղի է ունենում Ասիայում՝ Հնդկաստանում, Չինաստանում և Ասիական-Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի մյուս երկրներում։ Նրանց արդյունաբերությունն աճում է և առևտրի համար կարիք կա նոր տրանսպորտային միջոցների, իսկ ծովային տրանսպորտը այդ տարածաշրջանի համար ամենակարևոր միջոցն է։

Ծովային ուղիների լայն ցանց է զարգացել թե Հնդկական օվկիանոսում, թե չինական ծովերում։ Այստեղով են անցնում Ասիական-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի նավահանգիստներից դեպի Եվրոպա, Ավստրալիա եւ Աֆրիկա գնացող ծովային ճանապարհները։ Կառուցվել են ժամանակակից ենթակառուցվածքներով ու տեխնիկայով հագեցված խոշոր նավահանգիստներ Հարավային Ասիայի ծովափերին (Մումբայ, Կարաչի), Չինաստանի արեւելյան առափնյա գոտում (Շանհայ, Տյանցին եւ այլն) եւ Սինգապուրում:

3․ Նշե՛լ հետևյալ ջրային ավազանների ամենախոշոր նավահանգիստները.

1. Ճապոնական ծով – Բուսան / Կորեա
2. Միջերկրական ծով – Պիրեուս / Հունաստան
3. Հյուսիսային ծով – Ռոտերդամ / Հոլանդիա
4. Կարիբյան ծով – Կոլոն / Պանամա
5. Պարսից ծոց – Ջեբել Ալի / Արաբական Է միրություններ
6. Մեքսիկական ծոց – Հյուսթոն / ԱՄՆ
7. Արաբական ծով – Մումբայ / Հնդկաստան
8. Բենգալական ծոց – Չիտտագոնգ / Հնդկաստան
9. Ջիբրալթարի նեղուց – Տանժեր / Մարոկո
10. Բաբ-էլ-Մանդեբի նեղուց – Փերիմ / Եմեն
11. Հարավ-չինական ծով – Շենժեն / Չինաստան
12. Արևելաչինական ծով – Շանհայ / Չինաստան
13. Պանամայի ջրանցք – Կոլոն / Պանամա
14. Սուեզի ջրանցք – Պորտ Սաիդ / Եգիպտոս
15. Սև ծով – Նովոռոսիյսկ / Ռուսաստան
16. Կարմիր ծով – Ջեդդա / Սաուդյան Արաբիա
17. Բալթիկ ծով – Սանկտ Պետերբուրգ / Ռուսաստան
18. Բոտնիկի ծոց – Լուլեո / Շվեդիա
19. Լա Մանշի նեղուց – Հավր / Ֆրանսիա
20. Արաբական ծով – Մումբայ / Հնդկաստան
21. Բենգալական ծոց –
22. Դեղին ծով – Ցինդաո / Չինաստան
23. Սև ծոց –
24. Կասպից ծով (լիճ) – Բաքու / Ադրբեջան
25. Սպիտակ ծով – Արխանգելսկ / Ռուսաստան
26. Օխոտի ծով – Մագադան / Ռուսաստան
27. Բերինգի ծով – Անադիր / Ռուսաստան
28. Բերինգի նեղուց –

Վերածնունդը միջնադարից հետո եվրոպական մշակութային, գեղարվեստական, քաղաքական և տնտեսական «վերածննդի» բուռն շրջան էր: Սովորաբար այն հաշվվում է 14-րդ դարից մինչև 17-րդ դար ընկած ժամանակաշրջանում, և տեղի է ունեցել արևմտյան Եվրոպայում։

Վերածննդից առաջ ստեղծագործության, արվեստի հիմնական թեման կենտրոնացած էր Աստծո և աստվածաբանության վրա։ Կրոն ու եկեղեցին արգելակում էին մտքի և մշակույթի զարգացում։ Գ0իտությունը գրեթե չէր զարգանում, իսկ արվեստը ծառայում էր կրոնին։ Վերածննդի ժամանակ, հանդես եկան գիտնականներ, որոնք սկսեցին ուսումնասիրել բնությունը, իրենց շրջապատող աշխարհը ու մարդկանց։ Արվեստաբանները, գիտնականները, և բանաստեղծները ճշմարտությունը փնտրում էին ոչ թե աստվածաբանական գրքերում, այլ գիտության մեջ։ Սրան նպաստում էր քաղաքների և առևտրի զարգացումը։

Այդ դարաշրջանում շատ հայտնի նկարիչներ են եղել։ Վերածննդի դարաշրջանի հայտնի նկարիչներից են՝ Լեոնարդո դա Վինչին, Միքելանջելոն, Ռաֆաելը և Դոնատելլոն։

Գլխավոր

«Հովազաձորի Գերիները» գիրքը շատ հետաքրքիր գիրք է։ Ես այս գիրքը սկսեցի կարդալ, որովհետև երբ «Քարանձավի Բնակիչները» գիրքը վերջացրի (լավ գիրք էր) հայրս ինձ ասաց, որ «Հովազաձորի գերիները» այդ գրքին նման է, և ավելի լավը։

!Եթե ցանկանում եք այս գիրքը կարդալ, հավանաբար պետք է այս փոստը չկարդալ!

Մաս 1 (Մարտի ընթացքում)

Գլուխ 1․

Այգեձորի փոստատար Մուրադը գյուղի ֆերմայի մոտ փոստարկղ է կախում, որը պատճառ է դառնում մի մեծ թյուրիմացության։ Այդ ժամանակ ֆերմայում են գտնվում չորս դպրոցականներ, որոնք դաս են պատրաստում։ Հեռավոր Արևելքի մասին պատմություններից ոգևորված, Գագիկը և Աշոտը նամակ են ուղարկում իրենց ծնողներին, իբր մեկնում են Հեռավոր Արևելք։  

Գլուխ 2․

Գյուղ վերադառնալու ճանապարհին Աշոտին, Գագիկին, Շուշիկին և Սարգիսին է միանում քուրդ հովիվ տղա Հասոն իր շան՝ Բոյնախի հետ։ Ճանապարհին խումբը շեղվում է իր ուղիղ ճամփից դեպի Հովազաձոր, քանի որ ցնորամիտ Աշոտին հաջողվում է համոզել ընկերներին։ Նա խոստանում է ընկերներին ցույց տալ հիասքանչ տեսարաններ և անձավներում թաքնվող այծեր։ 

Գլուխ 3․

Հովազաձորը երեք կողմից շրջապատված է ժայռերով և միայն դիմացի կողմն է բաց, սակայն ներքևում բարձր ժայռեր են և իջնելու տեղ չկա: Պատանիները հարթ ճանապարհները թողած ընթանում են դիվային կածաններով, երբ հանկարծ մի քարայծ վազում է Աշոտի վրա: Նա գլխարկը խփում է կենդանու գլխին, գլխարկը մնում է նրա եղջյուրների մեջ և քարայծը սարսափահար փախչում է: 

Գլուխ 4․

Սակայն բնությունը բոլորովին էլ նկատի չի առնում, որ պատանիները պիտի ժամանակին վերադառնան տուն։ Եղանակը հանկարծ փոխվում է և շուտով սկսում է ուժեղ քամի, ապա առատձյուն: Պատանիները մտնում են մի կիսանձավի մեջ և սպասում, ապա ստիպված գիշերում են սառը անձավում, քանի որ եղանակը չի պարզվում։ 

Գլուխ 5․

Հաջորդ օրը պատանիների հույսն ու հուսահատությունը պարբերաբար հաջորդում էին իրար։ Ամբողջ օրը տեղալուց հետո ձյունը ի վերջո կտրվում է, սակայն նրանք տեսնում են, որ իրենց եկած արահետը բոլորովին ձյան տակ է։ 

Գլուխ 6․

Շուտով կարիքն առանց հապաղելու սկսեց բախել նրանց դուռը։ Նրանք սկսեցին մրսել, չունեին ո´չ կրակ, ո´չ ուտելիք, ո´չ ջուր։ Այդ օրը գտնում են հարմար անձավ, որում պատրաստում են իրենցանկողինները գիհի կոչվող մի ցածլիկ ծառի փարթամ ճյուղերից և խաշամից:  

Գլուխ 7․

Հաջորդ օրը պատանիները փորձում էին կրակ հայթայթել, ու երազում էին նախամարդու հզոր բազուկներն ունենալ՝ փայտերի շփումից կրակ ստանալու համար։ 

Գլուխ 8․

Ձորում փակված երեխաներին, այնուամենայնիվ, արդեն մի քանի օր անց հաջողվում է գտնել կյանքի համար անհրաժեշտ պայմաններ, նրանք ջուր ու կրակ են ունենում։ Հասոյի բնության մեջ ձեռք բերած փորձը շատ է պետք գալիս։ Նա աբեթով կրակ է ստանում, իսկ կրակի մեջ թեժացրած քարերով հալեցնելով ձյունը՝ թորած ջուր։ 

Գլուխ 9․

Շուտով պարզվում է, որ պատանիների վիճակը ավելի ծանր է լինելու, քան կարծում էին իրենք։ Ձյան պատճառով բոլորովին անհնար է դառնում ձորից դուրս գալը, ճանապարհը փակ է, իսկ նրանքչունեն գործիքներ։ Աշոտին ընտրում են խմբի ղեկավար, թեև ոչ մեկին դուր չի գալիս նրամեծամտությունը և հրամայական տոնը: 

Գլուխ 10.

Ամենից դժվարը ուտելիքի հարցն է, պատանիների ստամոքսը հարմարեցված չի լինում բնության գրկում ձմռանը գտած սննդին՝ մամուխ, այլ չորացած հատապտուղներ։ Նրանք Հասոյի դանակի շնորհիվ մի քանի գործիքներ են սարքում և փորձում նապաստակ որսալ, սակայն առաջին փորձն անօգուտ է անցնում։ 

Գլուխ 11.

Մինչդեռ Այգեձոր գյուղում պատանիների ծնողները ստանում են ֆերմայից ուղարկված չարաբաստիկ նամակները։ Կարդալով, նրանք կարծում են, որ պատանիները իսկապես գնացել են Հեռավոր Արևելք, և Աշոտի ու Գագիկի հայրերը գնում են այդ ուղղությամբ: Որդու համար առանձնապես չի անհանգստանում միայն Սարգսի հայրը՝ գյուղի պահեստապետ Պարույրը: 

Գլուխ 12.

Տղաները պարսատիկ են սարքում և շարունակում իրենց որսի փորձերը, սակայն ոչ մի շնչավոր կենդանի հեշտությամբ չի համաձայնում կեր դառնալ ուրիշին։ Սարգիսը չի մերվում մյուսների հետ: Նա սովոր է, որ իր համար անեն ամեն ինչ: 

Գլուխ 13.

Վերջապես երրորդ օրվա փորձից հետո պատանիները կարողանում են կաքավ որսել, սակայնանփորձ Գագիկի և Հասոյի պատճառով, որոնց առաջին անգամ էին որսորդությամբ զբաղվում, մյուս բոլոր կաքավները փախչում են։ 

Գլուխ 14.

Պատանիները շարունակում են զանազան պտուղներ հավաքել։ Բախտը ժպտում է Սարգսին, որը պատահաբար գտնում է սկյուռի ձմեռային պահեստի տեղը, որտեղ շատ ընկույզ կար։ Սարգիսը այն թաքցնում է և չի կիսում ընկերների հետ։ 

Գլուխ 15.

Մի քանի օր անց պատահաբար շան հաչոցից իմացվում է Սարգսի գաղտնիքը և նրա մոտ գտնվում են թաքցրած ընկույզները։ Այդպես է միշտ վարվել նաև Սարգսի հայրը՝ գողանալով ուրիշիաշխատանքը: Ընկերները Սարգիսին փորձում են պատժելով դարձի բերել, և պատմում են իր հորը գործած հանցանքները, ինչպես էր խաբել Հասոյի հորը, քանի որ վերջինս հայերեն կարդալ չգիտեր, կամ Շուշիկի հաշմանդամ հորն ուղարկել պատերազմ իր փոխարեն: 

Գլուխ 16.

Ընկերները Սարգիսին պատժում են՝ չշփվելով նրա հետ: Սարգսի վիճակը շատ դառն է լինում, երբ դուրս է մնում կոլեկտիվից։ Տղաները կարողանում են ինքնաշեն նետերով մոշահավ սպանել։ 

Գլուխ 17.

Ընկերները շարունակում են Սարգսին դարձի բերելու փորձերը և Աշոտը իր համար ամենաթանկ զգացումի՝ ընկերասիրության մասին բազմաթիվ պատմություններ է պատմում։ 

Գլուխ 18.

Երկարատև փորձերից հետո պատանիներին հաջողվում է որս կազմակերպել։ Հասոն գտնում է այն քարայրը, որտեղ թաքնվում են ճնճղուկները և տղաները կարողանում են կազմակերպել նրանց որսը փակ քարայրում։ 

Գլուխ 19.

Ընկերների կողմից մեծ ջանքեր թափելուց հետո Սարգիսը սկսում է դարձի գալ, բայց հենց այդ ժամանակ դժբախտություն է պատահում և դուրս տանող արահետը ձյունից մաքրելիս նա ընկնում է ձորը: 

Գլուխ 20.

Պատանիները մտածում են, ինչ կարող է պատահած լինել Սարգսի հետ, երբ ժայռից գլորվեցանդունդը, գուցե մահացավ։ Մի կերպ կարողանալով նայել ձորի հատակը, նրանք տեսնում են, որ տղան դեմ է առել մի թփի և ստացել որոշ վնասվածքներ։ 

Գլուխ 21.

Տղաները փորձեր են ձեռնարկում ազատելու Սարգսին։ Նաև որս են անում բռնելով սկյուռ, նապաստակ։ Հասոն հետո նաև Բոյնախը մթնում տեսնում մի գազանի աչքեր, ինչը նրանց շատ է անհանգստացնում։ 

Գլուխ 22-29․

Պատանիները շարունակում էին նորանոր միջոցներ հորինել իրենց ընկերոջը փրկելու համար և միայն օրեր անց է հաջողվում ազատել Սարգիսին։ 

Դրանից հետո տղայի մեջ հեղաշրջում է տեղի ունենում, ծնվում է մարդկայնությունը, նա հասկանում է, որ ընկերներ ունենալը ամենալավ ու կարևոր բաներից է: 

Թվում է, թե ամեն ինչ կարգավորվում էր պատանիների մոտ, սակայն միաղետ էլ է պատահում նրանց: Հանկարծ գործում է բնության նիրհող և կույր ուժերից մեկը, քարայրից հեղեղ է թափվում դուրս՝ սրբելով նրանց անկողիններն ու ամեն ինչ: 

1.  Google ընկերությունը հիմնադրվել է 1998թ. սեպտեմբերի 4-ին ԱՄՆ Կալիֆորնիա նահանգում։  Այն հիմնադրել են Սթենֆորդի համալսարանի ուսանողներ Լարի Փեյջը և Սերգեյ Բրինը։ Նրանք այժմ աշխարհի 6-րդ և 7-րդ ամենահարուստ մարդիկ են՝ 121 և 116 միլիարդ դոլար կարողությամբ:

 2. Google-ը թողարկեց իր «Google Chrome» որոնողական համակարգը 1998թ. սեպտեմբերի 27-ին (ընկերության հիմնադրումից ընդամենը 23 օր հետո):

2000թ. (ընկերության հիմնադրումից 2 տարի անց) «Google Chrome»-ը դարձավ #1 որոնողական համակարգը աշխարհում։

 3. «Gmail» էլեկտրոնային փոստը ստեղծվել է 2004թ. ապրիլի 1-ին, իսկ ֆայլերը կիսելու «Google drive» համակարգը ստեղծվել է տարիներ անց՝ 2012թ. ապրիլի 24-ին։4. «Google Images» նկարների որոնողական համակարգը ներկայացվել է 2001թ. հուլիսի 12-ին: 

5. 2006թ. Google-ը գնեց նաև YouTube տեսանյութերի կիսվելու կայքը 1,6 մլրդ դոլարով:

6. Google-ը համարվում է աշխարհի երկրորդ ամենաթանկ ապրանքանիշը, իսկ Google-ը և YouTube-ը հանդիսանում են աշխարհի ամենաշատ հաճախում ունեցող կայքերը: