1․ Յուրաքանչյուր երկրում պատմականորեն ձևավորված հասարակական գործունեության ոլորտների ամբողջությունը կոչվում է. 

1) համաշխարհային տնտեսություն

2)տնտեսության ճյուղ 

3) ոչ արտադրական ոլորտ 

4) ազգային տնտեսություն 

2․ Տնտեսության այն ճյուղերի ամբողջությունը, որոնք զբաղված են նյութական բարիքների արտադրությամբ, կոչվում է. 

1) տրանսպորտ                           3) գյուղատնտեսություն

 2) ոչ արտադրական ոլորտ    4) արտադրական ոլորտ 

3․ Համաշխարհային տնտեսության ձևավորման նախադրյալ չէ. 

1) համաշխարհային շուկան    3) մեքենայական արտադրությունը 

2) ջերմային տրանսպորտը      4) աշխատուժը

4. Համաշխարհային տնտեսության զարգացման փուլերից չէ. 

1) մինչագրարային փուլը   3) ինդուստրիալ փուլը 

2) ագրարային փուլը      4) հետինդուստրիալ փուլը 

5. Ոչ արտադրական ոլորտի ճյուղ չէ. 

 1) բեռնատար տրանսպորտը   3) պետական կառավարումը 

2) գիտությունը                4) գովազդային գործակալությունը 

6. Արդյունաբերության առաջատար եռյակի ճյուղ չէ. 

1) էլեկտրաէներգետիկան 3) թեթև արդյունաբերությունը 

2) քիմիական արդյունաբերությունը 4) մեքենաշինությունը 

7․ Համաշխարհային էլեկտրաէներգիայի արտադրության կառուցվածքում ամենամեծ բաժինն ունեն.

1) ջէկերը 2) ջրէկերը 3) աէկերը 4) մէկերը

8․ Ո՞ր պնդումն է սխալ.

• 1) Զարգացած երկրների արդյունաբերության առաջատար ճյուղը վառելիքային արդյունաբերությունն է:
• 2) Ներկայումս էլեկտրաէներգիայի արտադրության մեջ մեծանում է էներգիայի
• ոչ ավանդական աղբյուրների դերը:
• 3) Աշխարհում առաջին աէկը կառուցվել է Ռուսաստանում:
• 4) Աշխարհի խոշորագույն աէկը Ճապոնիայում է:

9․ Ո՞ր պնդումն է ճիշտ.

1) Նավթի համաշխարհային պաշարների մոտ 9/10–ը կենտրոնացված է զարգացած երկրներում:
2) Էլեկտրաէներգիայի արտադրության կառուցվածքում ամենամեծ բաժինն
ունեն ատոմային էլեկտրակայանները:
3) Քիմիական արդյունաբերության գիտատար ճյուղերը տեղաբաշխված են
զարգացող երկրներում:
4) Էլեկտրաէներգիայի համաշխարհային արտադրության 4/5–ը բաժին է ընկնում
զարգացած երկրներին:

10․ Մեքենաշինության տեղաբաշխման սկզբունք չէ.

• 1) տեղաբաշխումը վառելիքային բազաների մոտ
• 2) տեղաբաշխումը սպառման վայրերի մոտ
• 3) տեղաբաշխումը խիտ բնակեցված վայրերում
• 4) տեղաբաշխումը գիտական կենտրոնների մոտ

11․ Գյուղատնտեսական հողահանդակ չէ.0,25 

1) վարելահողը    3) խոտհարքը 

2) արոտավայրը   4) անտառը 

12 «Բուսաբուծության ճյուղ — մշակաբույս» զույգերից ընտրել սխալը. 0․25 

1) հացահատիկային — բրինձ 

2) կերային — ցորեն 

3) բանջարաբոստանային — կաղամբ 

4) տեխնիկական — շաքարի ճակնդեղ 

13. Հացահատիկային մշակաբույսեր չեն.0,25 

1) կորեկը և գարին       3) բրինձը և եգիպտացորենը 

2) վարսակը և ցորենը 4) արևածաղիկը և սոյան 

14․Թելատու տեխնիկական մշակաբույսեր են.0,25 

1) եգիպտացորենը և շաքարեղեգը 3) ծխախոտը և բամբակենին 

2) ջուտը և վուշը 4) բրինձը և արևածաղիկը 

15. Ո՞ր պնդումն է ճիշտ. 0,5 

1) Համաշխարհային անասնապահության առաջատար ճյուղը խոշոր եղջերավոր անասնապահությունն է:

 2) Լեռնային շրջանների անասնապահության հիմնական ճյուղը խոզաբուծությունն է:

 3) Ոչխարաբուծությունը հիմնականում զարգանում է մերձքաղաքային գոտիներում: 

4) Թռչնաբուծությունը անասնապահության ամենադանդաղ զարգացող ճյուղն է: 

16․ Ընտրել «մշակաբույս — բուսաբուծության ճյուղ» համապատասխանությունների ճիշտ շարքը.

• ծխախոտ ա. հացահատիկային
• գարի բ. տեխնիկական
• վարունգ գ. այգեգործություն
• խնձոր դ. բանջարաբոստանային
  1) 1–բ, 2–գ, 3–ա, 4–դ
  2) 1–ա, 2–գ, 3–դ, 4–բ
  3) 1–գ, 2–ա, 3–բ, 4–դ
  4) 1–բ, 2–ա, 3–դ, 4–գ

17․ «Մշակաբույս — առաջատար երկիր» զույգերից ընտրել սխալը.

1) սուրճ — Բրազիլիա
2) թեյ — Հնդկաստան
3) բրինձ — Արգենտինա
4) եգիպտացորեն — ԱՄՆ

18․ Ո՞ր շարքում են տրանսպորտի տեսակները դասակարգված ըստ համաշխարհային բեռնաշրջանառության կառուցվածքում իրենց բաժնի՝ նվազման կարգով.

• ա. ծովային տրանսպորտ
• բ. ավտոմոբիլային տրանսպորտ
• գ. խողովակաշարային տրանսպորտ
• դ. երկաթուղային տրանսպորտ
• 1) բ, ա, գ, դ 2) ա, դ, գ, բ 3) դ, գ, ա, բ 4) գ, բ, ա, դ

19․ Ո՞ր պնդումն է սխալ.

1) Երկաթուղային տրանսպորտը տրանսպորտի ամենաերիտասարդ ու արագ
զարգացող տեսակն է:
2) Համաշխարհային տրանսպորտային բեռնաշրջանառության մեջ առաջատար
դերը պատկանում է ծովային տրանսպորտին:
3) Ավտոմոբիլային տրանսպորտի դերը մեծ է հատկապես կարճ տարածությունների վրա բեռների և ուղևորների փոխադրման գործում:
4) Օդային տրանսպորտի դերը մեծ է հատկապես ուղևորների փոխադրման
գործում

20․Սխեմատիկ տեսքով ներկայացնել տնտեսության ճյուղային կառուցվածքը և նկարագրել դրանցից մեկը։

Օձերը երկարավուն, առանց վերջույթների, գիշատիչ կենդանիներ են։ Օձերը կոպեր չունեն, իսկ մաշկը պատված է թեփուկներով։ Քանի որ օձերը նեղ են, նրանց զուգակցված օրգանները (թոքերը և երիկամները) տեղադրված են միմյանց դիմաց, այլ ոչ կողք կողքի: Օձերի մեծամասնությունը թունավոր չէ։ Թունավոր օձերն իրենց թույնը օգտագործում են ոչ թե ինքնապաշտպանության, այլ իրենց զոհին որսալու համար: Որոշ օձեր ունեն բավականաչափ ուժեղ թույն, որպեսզի սպանեն չափահաս մարդու:

Աշխարհում ներկայումս կա օձերի ավելի քան 3900 տեսակ։ Դրանք կարելի է գտնել բոլոր մայրցամաքներում, բացառությամբ Անտարկտիդայի, և հիմնական ցամաքային հատվածում, բացառությամբ որոշ կղզիների։
Ամենակարճ օձը բարբադոսյան թելային օձն է (Leptotyphlops carlae), որի առավելագույն չափը 10,4 սմ է։ Այն ոչ թունավոր օձ է, որը սնվում է միջատների թրթուրներով։ Այն ապրում է Կարիբյան ծովի Բարբադոս կղզում և համարվում է ծայրահեղ վտանգված՝ բազմաթիվ գործոնների պատճառով: Այս տեսակի մասին հետաքրքիր փաստն այն է, որ մայրերը միաժամանակ միայն մեկ ձու են ածում, իսկ երեխաները ձվից դուրս գալիս արդեն մայրական չափի մոտավորապես կեսն են:

Օձի ամենաերկար տեսակը ցանցավոր պիթոնն է (Malayopython reticulatus), որի արու միջին չափը 3-4,2 մ է, իսկ էգը՝ առնվազն 4,8 մ և մինչև 6 մ: Ամենաերկար ցանցավոր պիթոնը հասել է 9,9 մետրի (!!!): Սրանք ոչ թունավոր տեսակներ են, այնուամենայնիվ, նրանք չափազանց վտանգավոր են՝ կարողանալով փաթաթել և խեղդել իրենց զոհին: Նրանք ուտում են շատ կենդանիներ՝ հավից մինչև վայրի խոզեր։ Պիթոններն ապրում են արևադարձային անտառներում և մոտակա խոտածածկ տարածքներում, ինչպես նաև հակված են ապրել գետերի և մոտակա առուների ու լճերի մոտ: Նրանք հիանալի լողորդներ են։ Համարվում է, որ այն վտանգված տեսակ չէ։

Գոյություն է ունեցել ավելի երկար և մեծ օձերի մի տեսակ՝ Հսկա բոաները (Titanoboa), որն անհետացած է համարվում: Դրանք ապրում էին այժմյան Լա Գուախիրա տարածքում Հյուսիս-արևելյան Կոլումբիայում: Ենթադրվում է, որ այս օձերի երկարությունը հասնում էր 14 մետրի:

Հայաստանում ամենատարածված օձի տեսակը հայկական իժն է (Montivipera raddei)։ Այն ապրում է Հայաստանում և շրջակա մի քանի այլ երկրներում: Այն թունավոր է, երկարությունը հասնում է 1 մետրի, իսկ պոչը՝ ընդամենը 5-6 սմ: Ուտում է միջատներ, մողեսներ և կրծողներ։

Հայաստանի ամենավտանգավոր օձը գյուրզան է կամ մոխրօձը (Macrovipera lebetina), որը խոշոր իժերի ցեղի օձ է։ Երկարությունը կարող է հասնել մինչև 1,8 մետրի։ Կծածը վտանգավոր է մարդու և կենդանիների կյանքի համար։

313․

Եռանկյան մեջ ներքնաձիգը միշտ էջից երկար է, ուստի թեք գիծը ավելի երկար գիծը կլինի։ Եթե երկու կողմերի գումարը 17 սմ է, իսկ թեքը 1 սմ-ով երկար է ուղղահայացից, ապա ուղղահայացը կլինի (17 – 1) : 2, որը կլինի 8 սմ։ Կետի և ուղղի միջև տարված ուղղահայաց գծի երկարությունը հավասար է կետի և ուղղի հեռավորությանը։ Այդ նշանակում է, որ կետի հեռավորությունը ուղղից հավասար է 8 սմ։

Պատ․ Կետը ուղղից 8 սմ հեռավորությամբ է։

315․

Ներքնագիծը միշտ էջից երկար է, որը նշանակում է CE > CD։ Եթե CE-ի և CD-ի տարբերությունը 3 սմ է, ապա CE = CD + 3: Այսպես, 2CD + 3 = 31, որը նշանակում է, որ CD = (31 – 3) : 2։ (31 – 3) : 2 = 28 : 2 = 14: Կետի և ուղղի միջև տարված ուղղահայաց գծի երկարությունը հավասար է կետի և ուղղի հեռավորությանը։ Այդ նշանակում է, որ C կետի հեռավորությունը DE ուղղից հավասար է 14 սմ։

Պատ․ C կետը DE ուղղից 14 սմ հեռավորությամբ է։

317․

Լուծում 1․

Հավասարասրուն եռանկյան մեջ կիսորդը, միջնագիծը, և բարձրությունը նույնն են։ Հավասարասրուն եռանկյան մեջ, միջնագիծը միշտ գնում է գագաթից մինչև հիմքի միջնակետը։ M կետը AB հիմքի մեջնակետն է, ապա CM հատվածը ABC եռանկյան միջնագիծն է։ ABC եռանկյունը

Լուծում 2․

Քանի որ ABC եռանկյունը հավասարասրուն է, ապա CA = CB: Գիտենք նաև, որ AM = MB: Հետևաբար AMC = BMC, իսկ <AMC = <BMC։ <AMC + <BMC = 180^o, ուստի <AMC և <BMC = 90^o, հետևաբար CM-ը բարձրություն է։

ՏՆԱՅԻՆ․

314․

/\DEA-ն ուղղանկյուն եռանկյուն է։
<DEA = 90^o
<DAE = 60^o : 2 = 30^o
<DAE-ի հանդիպակաց էջը DE-ն է, իսկ /\ADE-ի ներքնձիգը AD-ն է, հետևաբար DE = AD : 2: DE = 6 սմ, AD = 6 * 2 = 12 սմ։

316․

Հավասարասրուն եռանկյան հիմքի միջնակետին տարված ուղղով եռանկյունը բաժանվում է երկու հավասար ուղղանկյուն եռանկյունների, քանի որ միջնագիծը նաև կիսորդ է հավասարասրուն եռանկյան մեջ։ Քանի որ երկու եռանկյունները իրար հավասար են, հետևաբար հավասար են նաև սրունքներից հեռավորությունները։

318․

Եթե m ուղիղը AB հատվածի միջնուղղահայացն է, ապա m | AB, OA = OB։

Եթե m ուղիղը ուղղահայաց չէ, ապա A և B կետերից տանենք ուղղահայացներ դեպի m ուղիղը, կստանանք երկու ուղղանկյուն եռանկյուններ, /\ACO և /\BDO, որտեղ C և D ուղիղ անկյուններն են։
AO = OB, Հետևաբար երկու եռանկյունների ներքնաձիգները հավասար են։ <AOC = <BOD, քանի որ հակադիր անկյուններ են։ Գիտենք, որ եթե երկու ուղղանկյուն եռանկյան ներքնաձիգները և սուր անկյունները հավասար են, ապա այդ եռանկյունները իրար հավասար են։ Ուրեմն /\AOC = /\BOD, հետևաբար AC = BD: A և B կետերը հավասարահեռ են։

Գլխավոր

«Հովազաձորի Գերիները» գիրքը շատ հետաքրքիր գիրք է։ Ես այս գիրքը սկսեցի կարդալ, որովհետև երբ «Քարանձավի Բնակիչները» գիրքը վերջացրի (լավ գիրք էր) հայրս ինձ ասաց, որ «Հովազաձորի գերիները» այդ գրքին նման է, և ավելի լավը։

!Եթե ցանկանում եք այս գիրքը կարդալ, հավանաբար պետք է այս փոստը չկարդալ!

Մաս 2 (Ապրիլի ընթացքում)

Գլուխ առաջին.  

Հովազաձորից մի քանի ամիսը մեկ ծագող հեղեղի մասին գյուղի բնակիչները, մանավանդ անգետներն ու սնահավատները, պատմություններ էին հորինել, իբր այն գալիս է դժոխքից։ Բայց երեխաները չէին նկատել, որ այդ քարանձավից կենդանիները հեռու էին մնում, ինչի պատճառը պարբերական հեղեղն էր։ 

Գլուխ երկրորդ.  

Հեղեղի հետևանքով երեխաներից քիչ են թրջվում միայն Հասոն և Աշոտը։ Հեղեղը տարած է լիոնւմ նաև նրանց հագուստների մի մասը։ Գիշերվա կեսին, շուրջը մութ ու խավար թրջված երեխաները պար են բռնում, որպեսզի տաքանան, մինչև արևի դուրս գալը։ 

Գլուխ երրորդ.  

Հասոն և Աշոտը կրկին ցույց էենտալիս ինչպես է լինում իսկական ընկերը, երբ հերթով օգնում են նեղության մեջ ընկածներին։ Նրանք նախ խաշամ են հավաքում և օգնում տաքացնել թրջված ընկերներին։ Ապա պարզվում է, որ Սարգիսի ոտքը վնասվել է, և Հասոն այն տեղն է գցում՝ փրկելով Սարգսին հաշմանդամությունից։  

Գլուխ չորրորդ. 

Բնության մեջ ապրելով, Հասոն մեծ փորձ էր ձեռք բերել, ինչը շատ է օգնում խմբին: Իսկ ընկերների հոգատարությունը վերջապես ուղղում են Սարգիսին, որը կիսվում է ընկերների հետ իր գտած ընկույզներով։ 

Գլուխ հինգերորդ.  

Պատանիները ստիպված են ամեն ինչ սկսել նորից: Նրանք գտնում են նոր քարայր բնակության համար, նոր աղեղներ պատրաստում:  

Գլուխ վեցերորդ.  

Ընկերների մեջ վեճ է սկսվում։ Աշոտը, ընտրվելով խմբի առաջնորդ, մեծամտացել էր և սկսել էր վերևից նայել ընկերներին։ Գագիկի առաջարկով ընտրություններ են տեղի ունենում, և առաջնորդ է ընտրվում Հասոն։ Այդ անակնկալը լավ դաս է լինում Աշոտին։ 

Գլուխ յոթերորդ.  

Հիվանդանում է Շուշիկը: 

Գլուխ ութերորդ.  

Գագիկը կարողանում է կավից աման պատրաստել և Շուշիկի համար տաք թեյ պատրաստել։ 

Գլուխ իններորդ.  

Աշոտն ու Գագիկը նորից սկսում են բացել նաև ճանապարհը, որպեսզի կարողանան դուրս գալ ձորից: Հովիվ Հասոն փորձում է որս բերել ընկերների համար, բայց անգղը վիրավորում է շանը՝ Բոյնախին։ 

Գլուխ տասներորդ. 

Տղաները մտածում են սպանել սատկող շանը, բայց վերջում որոշում են փորձել բուժել իրենց նեղ օրերի ընկեր շանը և Աշոտը նույնիսկ կտրատում է իր վարտիքը՝ կապելով շան վերքը։  

Գլուխ տասնմեկերորդ.  

Տղաները շան օգնությամբ կարողանում են մի կրիա գտնել, որի սուպը օգնում է Շուշիկին կազդուրվել։ Բայց նրանց անհոգությունը երկար չի տևում և նրանք ահավոր վտանգի առջև են կանգնում։ Անձավի շեմքին է մոտենում մի կատվազգի գազան, որին Սարգիսը քշում է կրակի խանձողով։ 

Գլուխ տասներկուերորդ.  

Տղաները նիզակներ են պատրաստում պաշտպանվելու համար։ Նրանք նաև կաքավների տեղ են գտնում և թակարդներ դնում, հույսով, որ կկարողանան բռնել։ Հաջորդ օրը այդ հույսը կորում է, քանի որ տեսնում են, որ մի մեծ հետքով գազան հոշոտել է թակարդի մեջ ընկած կաքավներին։ 

Գլուխ տասներեքերորդ.  

Գազանը այժմ ամենամեծ խոչընդոտն է տղաների համար: Նա ևս փակված է մնացել ձորում և քաղցած է: Պատանիները այժմ ամենուր կրակով են գնում: Հաջորդ օրը, երբ տղաները դուրս են գալիս բնակարան-անձավից, գազանը հարձակվում է Հասոյի վրա, բայց վիրավոր շունը վերջին ուժերով  կռվի էր բռնվում գազանի հետ Հասոյին պաշտպանելու համար։ Շունը վնասվում է և ի վերջո սատկում: 

Գլուխ տասնչորսերորդ. 

Բոյնախի մորթին վերջնականապես կազդուրում է Շուշիկին։ Տղաները նաև խաղաղի այգի են գտնում։ 

Գլուխ տասնհինգերորդ.  

Ջանալով պարզելու խորհրդավոր այգու գաղտնիքը, տղաները գտնում են նաև մի շավիղ, որի քարե աստիճանները պատրաստվել էին մարդու ձեռքով։ 

Գլուխ տասնվեցերորդ.  

Քաջություն հավաքելով, հաջորդ օրը տղաները գնում են խորհրդավոր շավիղով և հասնում մի դռնակով քարայր-բնակարանի։ Ներսում կան չղջիկներ,որոնք ձմռան քուն են մտել: 

Գլուխ տասնյոթերորդ.  

Պատանիները արագությամբ կարճացնում են դեպի ազատություն տանող ճամփան, հուսով որ մեկ-երկու օրից կկարողանան դուրս գալ ձորից։ Ձոր են վերադարձել նաև քարայծերը։ 

Գլուխ տասնութերորդ.  

Սակայն բնությունը հասցնում է նորանոր արհավիրքներ: Հալված ջուրը սառույց է դառնում, իսկ սառույցը փակում է ճամփան։  

Գլուխ տասնիններորդ.  

Երբ թվում է թե այդքան մոտ է ազատությունը, դարձյալ ձյուն է գալիս և պատանիների աշխատանքը զուր է դառնում: Ճանապարհը փակվում է վերջնականապես: Այն մինչև գարուն չի բացվի, և նրանք ստիպված են ձմեռել Հովազաձորում: 

Գլուխ քսաներորդ.  

Ձմռան առաջին օրը Հովազաձորի գերիները ուսումնասիրում են նոր բնակարանը և խորոված սարքում քարանձավի չղջիկներից։ 

Գլուխ քսանմեկերորդ.  

Մինչև նոր բնակավայր տեղափոխվելը, պատանիները բռնում են ձմռան քուն մտած չղջիկներին՝ ապահովելով իրենց մսով։ Նոր քարայրում գտնում են տարբեր հարմարություններ և անհրաժեշտ իրեր։ 

Գլուխ քսաներկուերորդ.  

Բոլոր նշաններից երևում է, որ այդ խորհրդավոր անձավում ժամանակին ապրել է ինչ–որ ճգնավոր: Երեխաները գտնում են նրա սևացած գիրքն ու խաչը:  

Գլուխ քսաներեքերորդ.  

Պատանիները ցրտահարված խաղողը ճզմում են և այդպես պահում:  Գագիկի առաջարկով սկսում են սարքել կողովներ, որպեսզի ժամանակն անցի, իսկ հետո դրանով օգնած կլինեն նաև իրենց ծնողներին: Կողովներ գարնանը Այգեձորին շատ է պետք: 

Գլուխ քսանչորսերորդ.  

Մի անակնկալ դեպք հիշեցնում է պատանիներին, որ վրա հասած խաղաղությունը երկար չի տևելու։ Նրանք ցերեկով տեսնում են գազանին և հասկանում են, որ փակվել են ձորի մեջ հովազի հետ միասին։ 

Գլուխ քսանհինգերորդ.  

Դժբախտությունները հաջորդում են իրար: Քարայր վերադառնալիս պատանիները տեսնում են, որ ինչ–որ մեկը քարայր է մտել և ամեն ինչ տակն ու վրա արել: Չկան չղջիկները, գինին խմել են: