41-ա,գ,ե,է․ Գրեք տված մինադամի հակադիր միանդամը․

ա) 6ab = -6ab
գ) 8kcp = -8kcp
ե) -k = k
է) 2,5 = -2,5

42-ա,գ․ Գրեք միանդամների արտադրյալը աստիճանի տեսքով, անվանեք հիմքը և աստիճանը․

ա) bbbb = b⁴, հիմքը b-ն է, աստիճանը՝ 4-ը։
գ) ccccccc c⁷, հիմքը c-ն է, աստիճանը` 7-ը։

43-ա,գ,ե,է․ Պարզեցրեք միանդամը գռարումը՝ օգտագործելով աստիճանը․

ա) aba = a²b
գ) 3abab = 3a²b²
ե) ababa = a³b²
է) a³a⁴ = a⁷

44-ա,գ,ե,է․ Պարզեցրեք միանդամի գռարումը՝ օգտագործելով աստիճանի հատկությունները․

ա) a²a³ = a⁵
գ) k⁵k³ = k⁸
ե) a³ba² = a⁵b
է) 2x³yx²y⁵ = 2x⁵y⁶

ՏՆԱՅԻՆ․

41-բ,դ,զ,ը․ Գրեք տված մինադամի հակադիր միանդամը․

բ) (-3)bc = -(-3)bc
դ) p = -p
զ) 0 = 0
ը) -18abx = 18abx

42-բ,դ․ Գրեք միանդամների ար;տադրյալը աստիճանի տեսքով, անվանեք հիմքը և աստիճանը․

բ) aaaaa = a⁵, հիմքը a-ն է, աստիճանը` 2։
դ) kkkkkkkkk k<sup>9</sup>, հիմքը k-ն է, աստիճանը` 9:

43-բ,դ,զ,ը․ Պարզեցրեք միանդամը գռարումը՝ օգտագործելով աստիճանը․

բ) kpppkp = k²p⁴
դ) 7xxyyyyx = 7x³y⁴
զ) 3a2a3a = 3²2a³
ը) a²a³a⁵ = a¹⁰

44-բ,դ,զ,ը․ Պարզեցրեք միանդամի գրառումը՝ օգտագործելով աստիճանի հատկությունները․

բ) b⁴b = b⁵
դ) x³x¹² = x¹⁵
զ) k⁴n⁵k³n² = k⁷n⁷
ը) 3a¹⁰b²a¹⁰b² = 3a²⁰b⁴

1. ինչ է նշանակում «ֆիզիկա» բառը։

Ֆիզիկա բառը առաջացել է հունարեն  «ֆիզուս» բառից որը նշանակում է բնություն։ Առաջին գիրքը գրել է հույն գիտնական Արիստոտելը մ․թ․ա չորրորդ դարին:

2. որն է ֆիզիկայի հիմնական խնդիրը։

Ֆիզիկայի հիմնական խնդիրը շրջակա աշխհարի և այնտեղ տեղի ունեցող երևույթները բացատրելն է։

3. ինչ է ուսումնասիրում ֆիզիկան։

Ֆիզիկան ուսումնասիրում է բնության մեջ տեղի ունեցող փոփոխությունները։

4. քննարկել ինչ է բնությունը։

Բնությունը այն ամենի ամբողջությունն է, ինչը շրջապատում է մարդուն։ Մարդը ևս բնության մասնիկ է։

5. ինչ ես հասկանում բնության երևույթ ասելով։

Բնության մեջ տեղի ունեցող փոփոխությունները անվանում ենք բնության երևույթներ։

6. բերել ֆիզիկական երևույթների օրինակներ։

թղթի ճղվելը, ջրի եռալը, ապակու ջարդվելը։

7. թվարկել ֆիզիկական երևույթների տեսակները։

Մեխանիկական, ջերմային, լուսային, ատոմային։

8. ինչ է ֆիզիկական մարմինը:Բերեք օրինակներ։

Ֆիզիկական մարմինը մի կամ մի քանի նյութերից կազմված մարմին է։ Օրինակ՝ Սեղան, քանոն, գրիչ, գիրք։

9. ինչ է նյութը:Բերեք օրինակներ:

ֆիզիկական մարմինների բաղադրող տարրը։ Օրինակ՝ Փայտ, քար, երկաթ։

10. ինչ է մատերիան։

Մատերիան այն ամենն է, ինչ գոյություն ունի բնության մեջ։

11. ինչպես ենք գիտելիքներ ձեռք բերում բնության երևույթների մասին։

Դիտումներով։

12. ինչ է փորձը և ինչով է այն տարբերվում դիտումից։

Փորձը հնարավորություն է տալիս նույն պայմաններում բազմիցս կրկնելու ուսումնասիրվող երևույթը և հատուկ սարքերով կատարելու համապատասխան չափումները։

13․ Ինչ է վարկածը։

Վարկածը օգտագործվում է երևույթի բացատրության ճշտությունը ստուգելու համար։

14. Ինչ է օրենքը։

Օրենքները բնության տարբեր երևությների միջև կապերն են բացահայտում։

15. Ինչ է ֆիզիկական տեսությունը։

Ֆիզիկական տեսությունը բացատրում է հայտնի երևույթները և կանխատեսում է անհայտ երևույթները և դրանց հետևանքները։

34-ա,գ,ե,է,թ,ի․ Միանդա՞մ են արդյոք հետևյալ արտահայտությունները․

ա) a
գ) ba
ե) ab/a + b
է) 3/4xy
թ) -1,26
ի) p/b axy

35-ա,գ,ե,է․ Անվանեք միանդամի թվային և տառային արտադրիչները․

ա) a9
a = տառային, 9 = թվային
գ) c2/3
c = տառային, 2/3 = թվային
ե) x(−1) y
x, y = տառային, -1 = թվային
է) 5kb
k, b = տառային, 5 – թվային

36-ա,գ,ե,է․ Գրեք բոլոր այն միանդամներիը, որոնք ստացվում են տված միանդամում արտադրիչների տեղերը փոխելիս․

ա) 3ab
a3b, ab3, 3ba, b3a, ba3
գ) x7yz
7xyz, xy7z, xyz7, 7xzy, x7zy, xz7y, xzy7, 7yzx, y7zx, yz7x, yzx7, 7yxz, y7xz, yx7z, yxz7, 7zxy, z7xy, zx7y, zxy7, 7zyx, z7yx, zy7x, zyx7
ե) ab3
3ab, a3b, 3ba, b3a, ba3
է) a(-2)bc
(-2)abc, a(-2)bc, ab(-2)c, abc(-2), (-2)acb, a(-2)cb, ac(-2)b, acb(-2), (-2)bac, b(-2)ac, ba(-2)c, bac(-2), (-2)bca, b(-2)ca, bc(-2)a, bca(-2), (-2)cab, c(-2)ab, ca(-2)b, cab(-2), (-2)cba, c(-2)ba, cb(-2)a, cba(-2)

37-ա,գ,ե. Պարզեցրեք միանդամի գրությունը․

ա) 0ab = 0
գ) 1kpx = kpx
ե) a5b(-3)c(-8) = abc120

ՏՆԱՅԻՆ․

34-բ,դ,զ,ը,ժ․ Միանդա՞մ են արդյոք հետևյալ արտահայտությունները․

բ) a + b
դ) b2c
զ) ax/b
ը) 7a – 3
ժ) (a – b) * 3

35-բ,դ,զ,ը․ Անվանեք միանդամի թվային և տառային արտադրիչները․

բ) 0,6xy
x, y = տառային, 0,6 = թվային
դ) b4c
b, c = տառային, 4 = թվային
զ) a
a = տառային
ը) 0,21axy
a, x, y = տառային, 0,21 = թվային

36-բ,դ,զ․ Գրեք բոլոր այն միանդամներիը, որոնք ստացվում են տված միանդամում արտադրիչների տեղերը փոխելիս․

բ) d(-2)3c
(-2)d3c, d3(-2)c, d3c(-2), (-2)dc3, d(-2)c3, dc(-2)3, dc3(-2), (-2)3dc, 3(-2)dc, 3d(-2)c, 3dc(-2), (-2)3cd, 3(-2)cd, 3c(-2)d, 3cd(-2), (-2)cd3, c(-2)d3, cd(-2)3, cd3(-2), (-2)c3d, c(-2)3d, c3(-2)d, c3d(-2)
դ) a4
4a
զ) 2ak5
a2k5, ak25, ak52, 2a5k, a25k, a52k, a5k2, 2ka5, k2a5, ka25, ka52, 2k5a, k25a, k52a, k5a2, 25ak, 52ak, 5a2k, 5ak2, 25ka, 52ka, 5k2a, 5ka2

37-բ,դ,զ․ Պարզեցրեք միանդամի գրությունը․

բ) xy0z = 0
դ) ab1m = abm
զ) 6×1/2y(-1/3)z = 1xyz

Անկախությունը ազատ մտածելու, անկախ որոշում ներկայացնելու, և ինքնուրույն գործելու կարողությունն է։ Այն բարձր արժեք ու մեծ ձեռքբերում է։ Անկախություն ձեռք բերելիս նաև պետք է հասկանալ որ այն պատասխանատվություն է։ Անկախություն ձեռք բերելու համար պետք է աշխատել և ջանք գործադրել և պետք է շարունակ աշխատել այն պահպանելու համար։

Պետական կարգը

Հայ Արշակունիների թագավորության շրջանում պետական կարգը շարունակում էր մնալ միապետական (թագավորական):

Թագավորն ուներ պատերազմ հայտարարելու, հաշտություն կնքելու, այլ երկրների հետ բանակցելու իրավունք։

Վաղ միջնադարում Հայաստանի կառավարման և պաշտպանության գործում կարևոր նշանակություն ունեին թագավորական արքունիքի գործակալությունները:

Հազարապետը հավաքում էր հարկերը և ղեկավարում էր պետական շինարարական աշխատանքները ։

Մարդպետը հսկում էր արքունի տիրույթները և գանձարանը։

Սպարապետը գլխավորում էր արքունի զինված ուժերը (Մամիկոնյաններ):

Մեծ դատավորի պաշտոնը միջնադարում կատարում էր հայոց կաթողիկոսը:

Թագակիր ասպետության պարտականությունը թագն արքայի գլխին դնելն էր և հետևել պալատական արարողակարգի կատարմանը (Բագրատունիներ):

Մաղխազը իրականացնում էր թագավորի անձնական անվտանգության պաշտպանությունը և ղեկավարում էր թագավորական թիկնազորը։

Պետական գրասենյակը կամ արքունի դիվանը գլխավորում էր սենեկապետը, որը թագավորի անձնական քարտուղարն էր, գրագրության կազմակերպողը:

Հայ նախարարների զբաղեցրած պաշտոնական դիրքն արքունիքում գրանցվում էր Գահնամակ փաստաթղթում։

Երկրի համար առավել կարևոր հարցերը քննարկելու համար թագավորը հրավիրում էր Աշխարհաժողով։ Քրիստոնեության ընդունումից հետո Աշխարհաժողովի պարտականություններն աստիճանաբար անցնում են եկեղեցական ժողովներին:

Հայկական բանակը

Հայոց կանոնավոր բանակը բաղկացած էր 120 հազար զինվորներից՝ հեծելազորից և հետևակից:

Հայոց թագավորի և նախարարների պահած հեծելազորը միասին կազմում էր հայոց այրուձին: Թագավորի զորաբանակը (65 հազար) ավելին էր, քան բոլոր նախարարների զորքերը միասին (55 հազար)։

Թագավորական ոստանը պաշտպանում էին ոստան այրուձի ջոկատները:

Հայ նախարարների զորքի թվաքանակը գրանցվում էր Զորանամակում: Ըստ իրենց զորքերի քանակի՝ նախարարները համարվում էին բյուրավորներ, հազարավորներ, հարյուրավորներ, հիսնավորներ և տասնավորներ:

13-ա,գ.

14-ա.

15.

17.

h և l ճառագայթները AOB անկյունը տրոհում են երկու անկյան։

ՏՆԱՅԻՆ․

13-բ․

14-բ․

16․

D, M, և A կետերը գտնվում են hk անկյան ներսում, իսկ C, N, և B կետերը գտնվում են hk անկյունից դուրս։

8․

AB, AC,
BA, CA, BC

9-ա․

10․

ՏՆԱՅԻՆ․

9-բ․

11․

12․

24․ Տրված պատկերի S մակերեսը հաշվելու համար կազմեք տառային արտահայտություն․

Ա) a²

Բ) a * b

Գ) a * b + d * c

Դ) b * c + a * d

Ե) c * d – a * b

Զ) b * a + (a – c) * d

27-ա․ Երկու եղբայրները փոստային դրոշմանիշներ են հավաքում։ Ավագ եղբոր դրոշմանիշները ո անգամ ավել են փոքր եղբոր դրոշմանիշերի քանակից։ Քանի դրոշմանիշ ունի նրանցից յուրաքանչյուրը, եթե երկուսով միասին ունեն 150 դրոշմանիշ։

150 : (ո + 1) = x

Ավագ եղբոր դրոշմանիշների քանակ = x
Փոքր եղբոր դրոշմանիշների քանակ = x * ո

28․ Զբոսաշրջիկի 2 ժամ x կմ/ժ արագությամբ և 3 ժամ y կմ/ժ արագությամբ։ Գտեք զբոսաշրջիկի միջին արագությունը այդ ճանապարհամասում։

(2 * x + 3 * y) : 5x

30-ա. 400 գ զանգվածով առաջին համաձուլվածքը պարունակում է p% անագ, իսկ 100 գ զանգվածով երկրորդ համաձուլվածքը՝ q% անագ։ Որոշեք համաձուլվածքները միասին ձուլելուց ստացված համաձուլվածքում անագի պարունակության տոկոսը։

(400 + 100) : (400 * p/100 + 100 * q/100)

ՏՆԱՅԻՆ․

27-բ․ a սմ երկարությամբ հատված բաժանեք b : c հարաբերությամբ մասերի։

a : (b + c) = x
x * b = առաջին մաս երկարություն
x * c = երկրորդ մաս երկարություն

29․ Նավակի սեփական արագությունը (կանգնած ջրում) u կմ/ժ, իսկ գետի հոսանքի արագությունը υ կմ/ժ։ A և B նավակայանների հեռավորությունը 60 կմ է։ Որոշեք այն ժամանակը, որի ընթացքում նավակը գնում է A-ից B և վերադառնում։

60 : (u + υ) + 60 : (u – υ)

30-բ․ x գ զանգվածով առաջին համաձուլվածքը պարունակում է 60% անագ, իսկ y գ զանգվածով երկրորդ համաձուլվածքը՝ 40% անագ։ Որոշեք այդ համաձուլվածքներւ միասին ձուլելուց ստացված համաձուլվածքում անագի պարունակության տոկոսը։

(x + y) : (x * 60/100 + y * 40/100)

14-ա,գ,ե. Գտեք 7 + x տառային արտահայտության արժեքը, երբ x-ը հավասար է․

ա) 0
7 + 0 = 0
գ) -1
7 + -1 = 6
ե) -7
7 + -7 = 0

16-ա,գ. Օգտվելով բերված նմուշօրինակից՝ հաշվեք տրված տառային արտահայտության առժեքը․

գ) 6 + 8x, երբ x = -1
6 + 8 * -1 =
6 + -8 =
-2

17-բ․ Գտեք տառային արտահայտության արժեքը․

բ) a – b, երբ a = -2, b = 4
-2 – 4 =
-6

18-բ. Գտեք տառային արտահայտության արժեքը․

բ) 2(a + b) երբ a = 3/10, b = 1 1/2
2(3/10 + 1 1/2) =
2(3/10 + 1 5/10) =
2 * 2 8/10 =
3 6/10

22. Քառաքուսու կողմը a է։ Գրեք քառակուսու պարագծի և մակերեսի բանաձևերը։

պարագիծ = a x 4, մակերես = a²

ՏՆԱՅԻՆ․

14-բ,դ,զ․ 14-ա,գ,ե. Գտեք 7 + x տառային արտահայտության արժեքը, երբ x-ը հավասար է․

բ) 3
7 + 3 = 10
դ) -4
7 + -4 = 3
զ) -10
7 + -10 = -3

16-բ,դ․ Օգտվելով բերված նմուշօրինակից՝ հաշվեք տրված տառային արտահայտության առժեքը․

բ) 2x + 1, երբ x = 5
2 * 5 + 1 =
10 + 1 =
11
դ) 5 – 4a, երբ a = 2
5 – 4 * 2 =
5 – 8 =
-3

17-ա․ Գտեք տառային արտահայտության արժեքը․

ա) a + b, երբ a = 1, b = 3
1 + 3 =
4

18-ա. Գտեք տառային արտահայտության արժեքը․

ա) ab, երբ a = 3/4, b = 1 3/5
3/4 * 1 3/5 =
3/4 * 8/5 =
3 * 2/5 =
6/5

25․ Գրեք (a + b) և (3 – c) երկու հանրահաշվական արտահայտությունների գումարը, տարբերությունը, արտադրյալը, և քանորդը։

a + b + 3 – c
a + b – 3 + c
(a + b)(3 – c)
(a + b) : (3 – c)