վարժ․ 595

100, 1000

վարժ․ 598

ա) 1837 մ 183 կմ
բ) 3805 մ 380 կմ
գ) 18569 մ 1856 կմ

վարժ․ 601

ա) 2,000 գ
բ) 1,050 գ
գ) 500,000 գ
դ) 6,000,000 գ
ե) 318,000 գ
զ) 8,925,000 գ

վարժ․ 606

ա) 8 մ 24 սմ
բ) 9 կմ 304 մ 30 սմ
գ) 11 տ 3 ց 34 կգ
դ) 2 տ 8 ց 9 կգ
ե) 4 ժ 11 ր
զ) 3 ժ 15 վ

վարժ․ 609

երկու ձմերուկ

ձմերուկ 1 = 4 կգ 700 գ
ձմերուկ 2 = 2 * ձմերուկ 1

ձմերուկ 1 + ձմերուկ 2 = ?

լուծում.
1) 4,700 * 3 = 14,100

պատ․ 14 կգ 100 գ

վարժ․ 618

1 շենք = 8 բնակարան
1 բնակարան = 3 սենյակ

Ամեն շենքը իրար հետ = 720 սենյակ

Քա՞նի շենք կա։

լուծում․
1) 8 * 3 = 24
2) 720 * 24 = 30

պատ․ 30

 

վարժ․ 40

1. օրինակ․ ծաղիկների դաշտ
2. օրինակ․ հարսնացուն և փեսացուն
3. օրինակ․ կյանքի քաղցրություն
4. օրինակ․ սկիզբը
5. օրինակ․ գեղեցիկ

վարժ․ 43

Աչքերից ջուր էր թափվում։
Ես ջրեցի ծաղիկները։
Ես սիրում եմ ապուրի ջուրը։

վարժ․ 39

Առջը գլուխը բարձրացրեց։ – անփոխարինվող
սարի գլխին ինչ որ բան է փայլում։ – կատար, ծայր, վրա

կատար, ծայր, – սարի ամենաբարձր կետին
վրա – սարի ամենաբարձր տեղերից մեկի վրա

վարժ․ 42

Ես գնում եմ հաց առնեմ խանութից։
Երբ ենք հաց ուտելու։
Ես սիրում եմ երբ ամբողջ ընտանիքով հաց ենք ուտում

վարժ․ 44

1․ Ծաղիկների հոտը ինձ մի հին երգ է հիշենում։

Կարողա ծաղիկների հոտից հիշում ես մի հանգիստ ամառային երգ։

2․ Արևելցի կինն ինչո՞ւ է ծածկում դեմքը։

Երեսը ու դեմքը շատ նման բառեր են։

3․ Զորքը շրջապատել էր բերդն ու սպասում է հրամանի։

Շրջապատելը ու պաշարելը շատ նման բառեր են։

4. Թագավորը հավաքել էր բոլոր հպատակներին, որ առաջինը ինքն ավետիսն (բարի լուրը) ասի։

որովհետև ժողովի համար, ամենմեկին հավաքում ու բերում։

5. տհաճ պատմության մեջ մենք ընկանք։

անախորժ ու տհաճ բառեր հոմանիշներ են։

6. միալար անձրևներից ու մառախուղից հետո վերջապես մի արևոտ օր բացվեց։

պայծառ ու արևոտ բառերը հեմանիշներ են։

Բնության մեջ գոյություն ունեն ատոմների տարբեր տեսակներ, որոնք զանազանվում են իրենց զանգվածով, չափերով, միջուկի կառուցվածքով:

Ատոմների որոշակի տեսակը կոչվում է քիմիական տարր:Ներկայումս հայտնի է 118 քիմիական տարր: Դրանցից վերջին մի քանիսի հայտնագործման մեջ մեծ է մեր հայրենակից, Ռուսաստանի գի­տությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս, պրոֆեսոր Յուրի Հովհաննիս­յանի դերը:

Տարրերի ատոմները միանում են նույն կամ այլ տարրի ատոմներին՝ առաջացնելով պարզ և բարդ նյութեր:

Մեկ քիմիական տարրի ատոմներից կազմված նյութերը կոչվում են պարզ:

Օրինակ՝ ազոտը, թթվածինը, ծծումբը, երկաթը, պղինձը, ոսկին պարզ նյութեր են, քանի որ կազմված են համապատասխանաբար միայն ազոտ, թթվածին, ծծումբ, երկաթ, պղինձ, ոսկի տարրերի ատոմներից: Ինչպես տեսնում եք՝ պարզ նյութի անվանումը սովորաբար (բայց ոչ միշտ) համընկնում է տարրի անվանման հետ:

Պարզ նյութերի մեջ տարբերում են մետաղներ և ոչ մետաղներ: Ձեզ հայտնի են մեծ թվով մետաղներ՝ երկաթը, ալյումինը, պղինձը, կապարը, արծաթը, ոսկին և այլն:

Մետաղները կարելի է տարբերել ոչ մետաղներից իրենց ընդհանուր հատկություններով: Այսպես՝ մետաղները սովորական պայմաններում պինդ նյութեր են (բացառությամբ սնդիկի, որը հեղուկ է): Մետաղները լավ ջերմաէլեկտրահաղորդիչներ են: Պղնձից, ալյումինից, արծաթից, ոսկուց պատրաստում են հաղորդալարեր: Դրանք պլաստիկ են՝ մաքուր մետաղից պատրաստած ձողը հնարավոր է «ծեծել», դարձնել թիթեղ: Մաքուր վիճա­կում մետաղները սովորաբար փայլուն են:

Ոչ մետաղների մեջ կան ինչպես պինդ (ծծումբ, ածխածին, ֆոսֆոր), այնպես էլ՝ հեղուկ (բրոմ) և գազային (ազոտ, ջրածին, թթվածին) նյութեր: Պինդ ոչ մետաղները սովորաբար պլաստիկ չեն, դրանք փխրուն են: Ոչ մետաղներն էլեկտրական հոսանք չեն հաղորդում (բացառություն է ածխածինը), վատ ջերմահաղորդիչներ են:

Մեկից ավելի քիմիական տարրերի ատոմներից կազմված նյութերր կոչվում են բարդ:

Օրինակ՝ ածխաթթու գազը կամ ջուրը բարդ նյութեր են: Առաջինը կազմված է ածխածին և թթվածին, երկրորդը՝ ջրածին և թթվածին տարրե­րի ատոմներից:

Բարդ նյութերն այլ կերպ անվանում են քիմիական միացություններ:

Քիմիական տարրերի ատոմները քիմիական փոխազդեցությունների ընթացքում չեն անհետանում, մեկ միացությունից կարող են մի այլ միացու­թյան բաղադրության մեջ անցնել:

Ամեն քիմիական տարր ունի իր նշանը և անվանումը: Քիմիական տարրի անվանումր տարբեր լեզուներով կարող է տարբեր հնչել: Լատինե­րեն «ferrum», անգլերեն «iron», ռուսերեն «железо», հայերեն «երկաթ»՝ դրանք նույն տարրի անվանումներն են: Որպես քիմիական տարրի նշան՝ ընդունվում է լատիներեն անվանման սկզբնատառը (գլխատառով գրված): Նույն տառով սկսվող տարրերի նշաններն իրարից տարբերելու համար՝ մեկից բացի մյուս տարրերի անվանման առաջին տառից հետո փոքրատառով գրվում է նաև հաջորդ տառերից որևէ մեկը: Օրինակ՝ կալցիումը (լատ.՝ Calcium) նշանակվում է Ca, կադմիումր (լատ.՝ Cadmium)՝ Cd, իսկ քլորր (լատ.՝ Chlorum)՝ Cl: Ստորև աղյուսակում ներկայացված են որոշ քիմիական տարրերի անվանումներ՝ համապատասխան լատինատառ նշաններով և արտասանությամբ:

Քիմիական տարրը	Քիմիական նշանը	Արտասանությունը
Ազոտ	N	էն
Ալյումին	Al	ալյումին
Ջրածին	H	հաշ
Թթվածին	O	о
Երկաթ	Fe	ֆեռում
Պղինձ	Cu	կուպրում
Արծաթ	Ag	արգենտում
Ոսկի	Au	աուրում
Կապար	Pb	պլումբում

Ցինկ	Zn	ցինկ
Ածխածին	C	ց
Ծծումբ	S	էս
Ֆոսֆոր	P	պե
Քլոր	Cl	քլոր
Բրոմ	Br	բրոմ
սիլիցիում	Si	սիլիցիում