Քրիստոնեության պետական կրոն հռչակվելով, Մեծ Հայքի թագավորական իշխանությունը մեծապես ամրապնդվեց։ Հայ Արշակունիները, որոնք նախորդ դարերում զգալի արտոնություններ էին տվել նախարարներին, հետևողական պայքար էին մղում արքունի տիրույթների ընդարձակման և երկիրն իրենց ուժեղ ենթակայության տակ վերցնելու ուղղությամբ։ Դա առաջ է բերում նախարարների ըմբոստություններ ու ապստամբություններ, որոնք դաժանորեն ճնշվում են Հայոց թագավորների կողմից, իսկ որոշ նախարարական տներ` ոչնչացվում։

Արքունիքի և նախարարության միջև հակամարտությանը մեծապես նպաստում էին Հռոմը և Սասանյան Պարսկաստանը։

Արշակ II

Արշակ II–ը (թագավորել է 350–368 թթ.) դարձավ Արշակունիների ամենանշանավոր արքաներից մեկը։ Նա սկսեց վարել ինքնուրույն քաղաքականություն։ Այդ ընթացքում արքունիքի և նախարարական տների միջև աճող լարվածությունը սպառնում էր երկրի կայունությանը:

Կենտրոնական իշխանության ամրապնդման նպատակով Արշակ II–ը որոշում է կառուցել Արշակավան քաղաքը: Երկրում լարվածությունը մեղմելու նպատակով նա թույլատրում է Արշակավանում բնակություն հաստատել բոլոր ցանկացողներին, նույնիսկ օրինազանցներին, որոնք ազատ էին լինելու դատ ու դատաստանից: Իրենց տերերից դժգոհ ծառաներն ու շինականներն սկսում են փախչել և ապաստան փնտրել նոր կառուցվող քաղաքում։ Դա առաջացնում է նախարարների դժգոհությունը:

Նախարարները պարսից ուժերի օժանդակությամբ ավերում են Արշակավան քաղաքը և կոտորում նրա բնակիչներին։

Իր հերթին արքունիքն էլ՝ հանձին Արշակ II-ի, ոչնչացնում է մի շարք նախարարական տներ, սպանում նույնիսկ իր եղբայրներին՝ գահի հավակնորդներ Գնելին և Տիրիթին։

Դրան հաջորդած հայ-պարսկական պատերազմում հաջողության չհասնելով՝ Շապուհ արքան դիմում է նենգության: Նա Արշակին հրավիրում է Տիզբոն` իբր թե վիճելի հարցերը կարգավորելու: Նախօրոք երդում ստանալով Շապուհից իրենց անվտանգության վերաբերյալ` Արշակ թագավորը և սպարապետ Վասակ Մամիկոնյանը մեկնում են Տիզբոն (368 թ.): Շապուհը, չկատարելով իր խոստումը, սպարապետ Վասակ Մամիկոնյանին տանջամահ է անում։ Արշակին ձերբակալում են և նետում Անհուշ բերդը, որտեղ նա ևս մահանում է: 

Պապ Թագավոր 

Հայոց թագավորության վերականգնման համար պայքարը շարունակեցին Արշակ II-ի որդի Պապ թագավորը (թագավորել է 370-374) և սպարապետ Մուշեղ Մամիկոնյանը։ Ազատագրական պատերազմը ոտքի հանեց ամբողջ ժողովրդին։

Հայկական բանակը 371թ. Ձիրավի ճակատամարտում ջախջախեց պարսկական բանակն ու վտարեց երկրից։

Պապը վարեց ինքնուրույն քաղաքականություն՝ ձգտելով կարգավորել հարաբերությունները Պարսկաստանի հետ և տարածաշրջանում ստեղծել ուժերի հավասարակշռություն։ Նա ձեռք է բերում ժողովրդական լայն զանգվածների համակրանքը և Հռոմի թշնամանքը։ Հռոմի կայսերական արքունիքը կազմակերպում է նրա սպանությունը։

Մեծ Հայքի բաժանումը Հռոմեական կայսրության և Պարսկաստանի միջև

Պապը Արշակունյաց վերջին նշանավոր գահակալն էր, որ կարող էր վերականգնել թագավորության երբեմնի հզորությունը։ Նրա հաջորդների օրոք Մեծ Հայքի թագավորությունը գնալով թուլացավ և 387թ. բաժանվեց Հռոմեական կայսրության ու Պարսկաստանի միջև։

Մեծ Հայքի արևելյան մասում թագավորությունը գոյատևեց մինչև 428թ., երբ պարսից արքունիքը գահընկեց արեց Արշակունյաց վերջին գահակալին և երկիրը վերածեց պարսկական մարզի։