1. Ինչի՞ է հավասար նկարում պատկերված շղթայի տեղամասի ընդհանուր դիմադրությունը, եթե միմյանց զուգահեռ միացված միատեսակ լամպերից յուրաքանչյուրի դիմադրությունը 60 Օմ է:

R₁ = 60 Օմ
R_զ = R₁/3
R_զ = R₁/3 – 60 Օմ/3 = 20 Օմ

2. Շղթայի տեղամասի ընդհանուր դիմադրությունը 84 Օմ է: Շղթայի տեղամասը բաղկացած է միմյանց հաջորդաբար միացված 2 միատեսակ լամպերից և ռեոստատից:

Որոշեք լամպերից յուրաքանչյուրի դիմադրությունը, եթե ռեոստատի դիմադրությունը՝ 2 Օմ է:

R = 84 Օմ
r = 2 Օմ
R₁ = R₂
R₁ = ?
R₂ = ?

R₁ + R₂ = R – r = 84 Օմ – 2 Օմ = 82 Օմ
R₁ = 82 Օմ/2 = 41 Օմ

3. Լարումը նկարում պատկերված շղթայի տեղամասում 50 Վ է, իսկ հոսանքի ուժը՝ 2,5 Ա:

Որոշեք երկրորդ ռեզիստորի դիմադրությունը, եթե առաջինինը՝ 7 Օմ է:

U = 50 Վ
I = 2,5 Ա
R = R₁ + R₂
R₁ = 7 Օմ
R2 = ?

R = U/I = 50 Վ/2,5 Ա = 20 Օմ
R = R₁ + R₂
R₂ = R – R₁ = 20 Օմ – 7 Օմ
R₂ = 13 Օմ

4. 150 Օմ և 400 Օմ դիմադրություններով երկու ռեզիստորներ հաջորդաբար միացված են հոսանքի աղբյուրին: Երկրորդ ռեզիստորի ծայրերում լարումը 300 Վ է:

Որոշեք հոսանքի ուժը շղթայում և լարումը տեղամասի ծայրերում:

I = U/R
R2 = 400 Օմ
U = 300 Վ
I = U/R = 300 Վ/400 Օմ = 0,75 Ա

5. Շղթան կազմված է միմյանց հաջորդաբար միացված երեք հաղորդիչներից, համապատասխանաբար՝ 2 Օմ, 3 Օմ և 5 Օմ դիմադրություններով:

Լարումը այդ տեղամասի ծայրերում 40 Վ է:

Որոշեք լարում յուրաքանչյուր հաղորդչի ծայրերին:

R₁ = 2 Օմ
R₂ = 3 Օմ
R₃ = 5 Օմ
U = U₁ + U₂ + U₃ = 40 Վ
R = R₁ + R₂ + R₃ = 2 Օմ + 3 Օմ + 5 Օմ = 10 Օմ
I = I₁ = I₂ = I₃ = U/R = 40 Վ/10 Օմ = 4 Ա
U₁ = I * R₁ = 4 Ա * 2 Օմ = 8 Վ
U₂ = I * R₂ = 4 Ա * 3 Օմ = 12 Վ
U₃ = I * R₃ = 4 Ա * 5 Օմ = 20 Վ

6. 300 Օմ դիմադրություն ունեցող ալյումինե հաղորդալարը բաժանեցին 4 հավասար մասի և դրանք միացրեցին միմյանց զուգահեռաբար:

Որոշեք ստացված հաղորդալարի դիմադրությունը:

R = 300 Օմ/4 = 75 Օմ
R_զ = 75 Օմ/4 = 17,5 Օմ

7. Նկարում պատկերված շղթայում լարումը 80 Վ է, A ամպերաչափը ցույց է տալիս 1,6 Ա, իսկ առաջին հաղորդիչի դիմադրությունը՝ R1=120 Օմ:

Որոշե՛ք երկրորդ հաղորդչի դիմադրությունը՝ R2-ը, ինչպես նաև A1 և A2 ամպերաչափի ցուցմունքները:

Պատասխանը գրել հարյուրերորդականի ճշտությամբ:

U = U₁ = U₂ = 80 Վ
I = I₁ + I₂ = 1,6 Ա
R₁ = 120 Օմ
I₁ = U/R₁ = 80 Վ/120 Օմ = 2/3 Ա ≈ 0,67 Ա
I₂ = I – I₁ = 1,6 Ա – 2/3 Ա = 4,8/3 Ա – 2/3 Ա = 2,8/3 Ա = 14/15 Ա ≈ 0,93 Ա
R₂ = U/I₂ ≈ 80 Վ/0,93 Ա ≈ 86,02 Օմ

8. Նույն հաստության պղնձե հաղորդալարերից առաջինի երկարությունը 30 սմ է, իսկ երկրորդինը՝ 3 մ է:

Ո՞ր հաղորդալարի դիմադրությունն է ավելի մեծ և քանի անգամ:

R = ρ * l/S
ρ₁ = ρ₂
S₁ = S₂
l₁ = 30 սմ
l₂ = 3 մ = 300 սմ
l₂ = 10*l₁
R₁ = ρ * l₁/S
R₂ = ρ * 10 * l₁/S

R₂ > R₁
R₂ = 10 * R₁

9. Եռակցման ապարատը միացված է լարման ցանցին 100 մ երկարության և 10 մմ² լայնական հատույթի մակերեսով պղնձե հաղորդալարով:

Որոշեք լարումը հաղորդալարի ծայրերին, եթե նրանով անցնող հոսանքի ուժը 150 Ա է:

Պղնձի տեսակարար դիմադրության արժեքը վերցրեք տեսական  մասում բերված աղյուսակից:

R = ρ * l/S
l = 100 մ
S = 10 մմ² = 0,00001 մ²
ρ = 0,017 Օմ * մ
R = ρ * l/S = 0,017 Օմ * մ * 100 մ/0,00001 մ² = 170000 Օմ

U = I * R

10. Որքա՞ն է էլեկտրամագնիսի կոճին փաթաթված պղնձե հաղորդալարի երկարությունը, եթե նրա լայնական հատույթի մակերեսը 0.18 մմ² է, իսկ դիմադրությունը` 40 Օմ:

Մետաղների տեսակարար դիմադրության արժեքը վերցրեք տեսական մասում բերված աղյուսակից:

ρ = RS/l
l = RS/ρ
R = 40 Օմ
S = 0,18 մմ² = 0,00000018 մ²
ρ = 0,017 Օմ * մ
l = RS/ρ = 40 Օմ * 0,00000018 մ²/ 0,017 Օմ * մ ≈ 0,00423 մ

Քիմիական տարրի նշանը. P

կարգաթիվը, միջուկի լիցքը՝ Z. Ֆոսֆորի կարգաթիվը 15 է, և հետևաբար միջուկի լիցքը +15 է:

Ատոմի բաղադրությունը (պրոտոնների, նեյտրոնների, էլեկտրոնների թիվը). Ֆոսֆորը ունի 15 պրոտոն և 15 էլեկտրոն:
³¹₁₅₊P(15p⁺; )15e^–
Բոլոր ատոմների միջուկում կան նեյտրոններ։ Նեյտրոնների քանակը որոշում ենք N = A – Z բանձևով, որտեղ N-ը կոչվում է նեյտրոնների քանակը միջուկում, A-ն կոչվում է զանգվածային թիվ, որը մոտավորապես հավասար է։ A ≈ A_z, և Z-ն էլեկտրոնների քանակը ատոմում։
N = A – Z = 31 – 15 = 16n:

պարբերության համարը, լրիվ լրացված էներգիական մակարդակների թիվը․ Ֆոսֆորը գտնվում է երրորդ պարբերության մեջ, և ունի երկու լրացված էներգիական մակարդակ։

խմբի համարը, ենթախումբը, արտաքին էներգիական մակարդակում էլեկտրոնների թիվը․ Ֆոսֆորը չորրորդ խմբի գլխավոր ենթախմբում է գտնվում: Ֆոսֆորը արտաքին էներգիական մակարդակում ունի 5 էլեկտրոն։

էլեկտրոնային բանաձևը (էլեկտրոնների  բաշխումն ըստ էներգիական մակարդակների  և ենթամակարդակների)․ 3s²3p³

ո՞ր հատկություններն  են  ավելի  ուժեղ  արտահայտված` մետաղակա՞ն, թե՞ ոչ մետաղական․ Ֆոսֆորում ավելի ուժեղ են արտահայտված ոչ մետաղական հատկությունները։

ինչպիսի՞ պարզ  և  բարդ  նյութերի  օրինակներ  գիտեք, որոնց  բաղադրության  մեջ առկա  է  այդ տարրի ատոմներ․ Ֆոսֆորից միայն մի պարզ նյութ է՝ P₂-ը։ Գոյություն ունեն բազմաթիվ բարդ նյութեր, որոնց բաղադրության մեջ առկա է ֆոսֆոր, օրինակ` Ֆոսֆորաթթու, որի բանաձը H₃PO₄ է, և ֆոսֆորի օքսիդ, որի բանաձևը P₂O₅ է:

Կատարեք  հաշվարկներ (որոշեք  այդ  տարրի  մեկ  ատոմի  զանգվածը` m<sub>o</sub> (տարրի  առաջացրած  օքսիդի  հարաբերական  մոլեկուլային  զանգվածը` Mr, տարրերի  զանգվածային   հարաբերությունները, զանգվածային  և մոլային  բաժինները օքսիդում):

m_o = 5,15*10^-23 գ

4P + 5O₂ → 2P₂O₅
Mr(P₂O₅) = 2 * 31 + 5 * 16 = 62 + 80 = 142

n(P) = 2 մոլ
n(O) = 5 մոլ
P-ի մոլային բաժին = 2/5
m(P) = n(P) * M(P)

M(P) = 31 գ/մոլ
m(P) = n(P) * M(P) + n(O) * M(O)= 2 մոլ * 31 գ/մոլ = 62 գ
M(O) = 16 գ/մոլ
m(P₂O₅) = n(P) * M(P) + n(O) * M(O)= 2 մոլ * 31 գ/մոլ + 5 մոլ * 16 գ/մոլ = 62 գ + 80 գ = 142 գ
P-ի զանգվածային բաժին = 62 գ/142 գ = 31/71

Տարածվածը բնության մեջ (ինչպիսի միացության ձևով, բանաձևերը, բանաձևի անունները)․

Ֆոսֆորը շատ կարևոր են օրգանիզմների համար, որովհետև ֆոսֆատները շատ կարևոր են ԴՆԹ-ի և ՌՆԹ-ի կառւոցվածքի համար: Նաև շատ կարևոր է ֆոսֆորը, որովհետև բջջաթաղանթների գլխավոր բաղադրիչը ֆոսֆոլիպիդներն են, որոնք օրգանական նյութեր են, որոնք կազմված են ֆոսֆատից, գլիցերինից, և ճարպաթթուներից։ Ֆոսֆորը նաև գտնվում է ադենոզինեռֆոսֆատի մեջ, որը օրգանական մոլեկուլ է, որը շատ կարևոր է օրգանիզմների էներգիայի պահեստի համար։ Ադենոզինեռֆոսֆատի բանաձևը C₁₀H₁₆N₅O₁₃P₃ է։

Ստացումը լաբորատորիա և արդյունաբերության մեջ․

Ֆոսֆորը ստանալու համար, Ֆոսֆատի քարերը փորում են։ Այս ֆոսֆատի քարերը պետք է մաքրել ֆոսֆորը ստանալու համար։ Պարարտանյութերի համար, ծծմբաթթվով ֆոսֆատի միներալներից ստանում են ֆոսֆորաթթու։ Ֆոսֆորաթթու չեզոքացնում են, և ստանում են ֆոսֆատի աղեր։

Դեղերի, հիգենիայի ապրանքների, և ուտելիքի համար ֆոսֆորի մաքրության ստանդարտները ավելի բարձր են։ Ֆոսֆատի միներալները դարձնում են սպիտակ ֆոսֆոր, որը կարելի է մաքրել թորումով։

Կիրառություն․

Ֆոսֆորը պետքական միներալ է մարդկանց համար, և օգտագործվում է որպես կոնսերվանտ, օգտագործվում է պարարտանյութերի մեջ, օգտագործվում է լուցկիների համար, և այլն։