Երկրաչափություն 16.11.23

147.

AB:CD = 15 սմ։20 սմ = 3:4
Եթե երկարությունները արատահայտվեն միլիմետրերով, հարաբերությունը չի փոխվի։


149.

AB:EF = CD:MN
AB:EF = 5 սմ:EF
CD:MN = 80 մմ։1 դմ = 8 սմ։10 սմ = 4:5
AB:EF = CD:MN = 4:5
AB:EF = 4:5 = 5 սմ։EF = 5 սմ։5/4*5 սմ = 5 սմ:6,25 սմ
EF = 6,25 սմ


151.

BC:CD = AC:OC
OC = AC/2
AC:OC = 2:1
BC:CD = 2:1
BC = 2 * CD = 2 * 10 սմ = 20 սմ
p = AB + BC + CD + AD = 2 * BC + 2 * CD = 2 * 20 սմ + 2 * 10 սմ = 40 սմ + 20 սմ = 60 սմ


153.

AC:DF = BC:EF
BC:EF = 21 սմ։14 սմ = 3:2
AC:DF = 3:2
DF = 20 սմ
AC = 3/2 * 20 սմ = 30 սմ


155.


ՏՆԱՅԻՆ․


148.

ա)

AC:M1M2 = 12:2 = 6:1
CD:MM1 = 6:1
AC:M1M2 = CD:MM1

բ)

AB:MM2 = 9:3 = 3:1
BC:MM1 = 3:1
CD:M1M2 = 6:3 = 2:1
AB:MM2 = BC:MM1 ≠ CD:M1M2


150.

KP:DO = MN:AL
KP:DO = 8 դմ:1 մ = 80 սմ։100 սմ = 4:5
MN:AL = 40 սմ:AL
AL = 5/4 * 40 սմ = 50 սմ


152.

ա)

<A = <M
<B = <N
<C = <K

AB:MN = BC:NK = AC:MK

բ)

<A = <K
<C = <M
<B = <N

AB:KN = BC:NM = AC:KM


154.

<C = 180° – <A – <B = 180° – 106° – 34° = 40°
<D = 180° – <E – <F = 180° – 106° – 40° = 34°
<A = <E
<B = <D
<C = <F

Քանի որ բոլոր անկյունները նույնն են, ABC և DEF եռանկյունները նման են։

Գրականություն 16.11.23. Գրականագիտական տերմիններ

Ակրոստիքոս

Ակրոստիքոսը բանաստեղծության ձև է, որում տողերի առաջին կամ երկրորդ տառերը վերևից ներքև կարդալիս կազմում են բառ կամ արտահայտություն

Պատգամ

Նոր լույս ծագեց աշխարհին.
Ո՞վ այդ արևը բերեց։ —
Ահա ոսկյա մի արև՝
Ճառագումով իր հրե՝
Այգաբացի պուրպուրե
Նժույգների վրա հեց՝
Նոր աշխարհին ու մարդուն
Հղում է լույս զվարթուն։
Նոր աշխարհին ու մարդուն
Ո՛վ բերեց լույսն այս արթուն,
Օ՛, ո՞ւմ ձեռքով վառվեց, ո՞ւմ
Հրակարմիր, հրավարս.
Ադամանդյա լույսը այս։ —
Կքած կյանքի բեռի տակ,
Խոր գերության ընդերքում,
Իմաստության մի գետակ
Հիմարության համերգում —
Քանի՛ տարի, քանի՛ դար
Վկայեցիր անհերքում…
Ափերին այն խավարչտին
Ուր հայրենիքն էր մեր հին, —
Չկա՞ր արդյոք գետ մի հորդ,
Որ գերության անհաղորդ՝
Լուրթ՝ հոսելով դարից դար՝
Մթության մեջ այն համառ
Այս այգաբացն էր կրում,
Հո՛ւր այգաբացն այս հեռու՝
Հնուց պահած իր ջրում
Օ՛, ըղձակա՜ն այս հեռուն…
Կքած կյանքի բեռի տակ՝
Ոգի՛ անկոր, հո՛ւր գետակ…
Ահա վառվում է մեր նոր
Հաղթանակի լույսը բորբ.
Լվանում է նա հիմա
Վառվող ոգին մեր անմահ,
Չքնաղ արև՜ն այդ արի,
Վառված հրով աշխարհի…
Չկա՛ ուրիշ արև է՜լ.
Նա՜ է միայն, որ դարեր
Անմար՝ պիտի արևե՜…
Լույսով վառված սակայն այդ՝
Նժարներից հիմա մենք
Հիմարությամբ չթափենք
Իմաստությունն այն արար. —
Մեր անցյալի խորամիտ
Է՜ջն այն արդար ու ռամիկ՝
Մեծահանճար ու վարար…

Այս բանաստեղծությունը գրվել է Եղիշե Չարենցի կողմից Ստալինյան բռնատիրության տարիներին։ Ակրոստիքոսը գրվել է այնպես, որ ամեն երկրորդ տառը կարդալով ստացվում է հետևյալ արտահայտությունը․ “Ով հայ ժողովուրդ, քո միակ փրկությունը քո հավաքական ուժի մեջ է”։ Զգալով, որ հայ ժողովուրդը դավաճանվել է աշխարհի հզոր երկրների կողմից, այդ թվում նաև Սովետական Միության կողմից, Չարենցը իր ժողովրդին պատգամ է հղում լինել միասնական և հույսը դնել միայն սեփական ուժերի վրա։ Նաև այս ակրոստիքոսի համար Եղիշե Չարենցը ենթարկվել է հետապնդումների և բանտարկության։


Երկաշար (Ցիկլ)

Երկաշարը այնպիսի ստեղծագործությունների շարք է, որոնք կապվում են կերպարի, թեմայի, կամ զգացմունքի ընդհանրությամբ։ Օրինակ՝ Վահան Տերյանի «Երկիր Նաիրին», Մարկ Տվենի Թոմ Սոյերի մասին վեպերը, Ռոուլինգի Հարրի Փոթթերի մասին վեպերը, և այլն։


Ավանդազրույց (Ավանդավեպ)

Ավանդազրույցը հայ հին ժողովրդական բանահյուսության վիպերգական ժանր է։ Ավանդավեպերը երբեմն կոչվում են պատմական բանաստեղծություններ, որովհետև նրանք մասամբ նկարագրում են իրակա պատմական դեպքեր և մարդիկ։

Հայտնի ավանդազրույցների օրինակներ են՝ «Վահագն», «Հայկ և Բել», «Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ», «Տորք Անգեղ» ավանդազրույցները, որոնց գրի է առել Մովսես Խորենացին, «Արշակ և Շապուհ» ավանդավեպը, և այլն։


Բեյթ

Արևելյան պոեզիայում բանաստեղծական տուն, որը բաղկացած երկու տողից և ունի ավարտուն իմաստ։ Բանաստեղծության որոշ տեսակներ են բեյթով գրվում, օրինակ՝ գազելը, քասիդը, և այլն։ «Բեյթ» արաբերեն բառ է, որը հայերեն նշանակում է տուն։

Բեյթի հայերեն լավագույն օրինակներից են Չարենցի մի քանի բանաստեղծություններ, օրինակ սա․

Կուզեմ հիմի փչե զուռնեն – հարբած ըլիմ մինչև էգուց.
Ամեն մարդու ընկեր ըլիմ -ու բաց ըլիմ մինչև էգուց:

Ֆայտոն նստած՝ անցնեմ քուչով, պատուհանից վրես նայես՝
Էշխդ անքուն սիրտս ընկնի ու լաց ըլիմ մինչև էգուց:

Խելքս քամուն, հովին տված՝ երթամ ընկնեմ դուքան ու բաղ՝
Ընկերների սուփրին գինի ու հա՛ց ըլիմ մինչև էգուց:

Երթամ – ուրիշ գոզալների գիրկը դնեմ գլուխս տաք՝
Քո էդ անուշ, ազի՜զ տեսքով հարբած ըլիմ մինչև էգուց:


Անապեստ

Անապեստը եռավանկ բանաստեղծական ոտքի տեսակ է։ Անապեստյան ոտքի մեջ շեշտ են կրում երրորդ, վեցերրորդ, իններրորդ, և տասներկրորդ վանկերը։

Անապեստի օրինակ է Վահան Տերյանի «Աշնան Երգ»-ը։

Ցրտահա՜ր, հողմավա՚ր.
Դողացին մեղմաբար
Տերևները դեղին,
Պատեցին իմ ուղին…
Ճաճանչները թոշնան…
Կանաչներիս աշնան —
Իմ խոհերը մոլոր՝
Ցրտահա՜ր, հողմավա՜ր…
Կրակներըս անցան,
Ցուրտ ու մեգ է միայն.
Անուրջներըս երկնածին
Գնացի՜ն, գնացի՜ն…