1. Սահմանել «Հայկական լեռնաշխարհ» հասկացությունը և նրա հետ սերտորեն կապված 10 հասկացություններ:

Հայկական լեռնաշխարհը լեռնային տարածք է, որը համարվում է հայերի բնօրրան հայրենիքը։ Հայրենիքը մի տարածք է, որտեղ յուրաքանչյուր ժողովուրդ երկար ապրում է և արարում իր պատմությունը։ Հայկական լեռնաշխարհը նաև կոչվում է Հայկական բարձրավանդակ, լեռնային երկիր, լեռնային կղզի։ Օտարները Հայաստանը կոչում են Արմենիա կամ Ուրարտու, իսկ վրացիները՝ Սոմխեթի։

Հայկական լեռնաշխարհի ամենաբարձր գագաթը Մասիսի գագաթն է՝ 5165 մ բարձրությամբ, իսկ Սիսը 3925 մ բարձրություն ունի։ Արևմուտքում մի լեռնային տարածք կա, որը անվանում են Հայկական պար: Տենց են անվանում որովհետև ոնցոր ուս ուս պարելուց լինեն։

Առաջադրանքներ.

• Բացատրել բառերը.
  խրոխտ – հպարտությամբ լի
  համրաբար – համր՝ անխոս կերպով
  գալարվել – գալարի ձև ստանալ, գալարներ կազմել
  ճիգ – ջանք, ուժերի լարում
  ոստոստել – շարունակ՝ հաճախակի ոստյուններ գործել
  անհուն – հուն չունեցող, անհատակ
  սրընթաց – արագորեն ընթացող՝ վազող
  մագլցել – մագիլներով կառչելով բարձրանալ
  գամել – գամով ամրացնել
  ըմբռնել – հասկանալ, մտքով յուրացնել
  խորհել – մտածել մտքում դատել
  նշմարել – նկատել, աղոտ կերպով տեսնել
  հանդուգն – համարձակ, վտանգներին արհամարհող
  ի դերև հանել – ապարդյուն իզուր դարձնել
  աղիողորմ – սրտաճմլիկ
  նկուն – ընկճված, հաղթահարված
  տենչալ – սաստիկ փափագել
  ունայն – դատարկ, սնոտի
  անհագ – չհագեցնող
  սևեռել – ուշադրությունը՝ միտքը որևէ բանի վրա կենտրոնացնել
  գոռ – աղմուկ
  լերկ – մազից զուրկ, անմազ
  զեռուն – սողուն
  երերուն – երերացող, տարուբերող
  զմայլվել – հիացմունքից ապշարար լինել
  քամահրանք – արհամարհանք
  թանձր – խիտ
  հեղձուցիչ – խեղդող, ճնշիկ
  ճղճիմ – մանրախնդիր
  լուտանք – հայհոյանք
  հրաշեկ – կրակի մեջ շիկացած կարմրած

• Առյուծը ինչպիսի՞ մարդ կլիներ: Կցանկանայի՞ր նման մարդու հետ ընկերություն անել. ինչու՞:

Վճռական, քաջ, ուժեղ։ Նա ամեն ինչ արեց, որպեսզի կարողանա դուրս գալ վանդակից։ Ու նա քաջ կռվեց մինչև մահ։

• Ի՞նչ խորհուրդ կտայիր առյուծին:

• Ա՛հ, որքա՜ն կուզենար այժմ այդ մողեսների պես փոքր լինել, սահել վանդակի ձողերի միջով, գնալ–ապրել միշտ խուլ խոռոչներում, ավազանների մեջ, չնչին բան դառնալ, առյուծ չլինել, միայն թե ազատ, ազա՛տ կապերից, վանդակից, բնության ծոցում ուզած տեղն ապրել, ուզած տեղը մեռնել… — Ի՞նչ ես նախընտրում՝ անուն-հեղինակություն, թե՞ ազատություն (ստեղծագործական աշխատանք):

Ես կնախընտրեի ազատություն։ Եթե ազատ չես, հայտնի լինելը առժեք չունի։ Ազատ լինել ավելի լավ է մարդու հոգու համար։ Լինում է որ հայտնի լինելը շատ վատ է և դժվար՝ անընդհատ աշխատում ես առանց այլ բան անելուքո ուրախության համար։ Լավ է միգիչ շատ աշխատել, բայց որ այնքան ես աշխտաում որ ծնողներիդ հետ չես խոսում, արդեն վատ է։

450․ Կոորդինատային ուղղի վրա A (–6), B (+2), C (–3), D (–4), E (+8),
F (–2), G (–10) կետերից ո՞րն է գտնվում ամենից ձախ, և ո՞րը՝ ամենից
աջ։

–10 > –6 > –4 > –3 > –2 > +2 > +8

452․ Կոորդինատային ուղղի վրա նշե՛ք A (–2) և B (+7) կետերը: Գտե՛ք A և
B կետերի հեռավորությունը` արտահայտված միավոր հատվածներով:

պատ․ 9 միավոր հատված

463․ Թիվը փոքրացրել են 20 %-ով։ Քանի՞ տոկոսով պետք է մեծացնել
ստացված թիվը, որպեսզի նորից ստացվի տրված թիվը։

պատ․ 25%-ով

465․ ABCD և BCEF քառանկյունները (նկ. 60) ուղղանկյուններ են, |AD|=5 սմ։
Որքա՞ն է FE հատվածի երկարությունը։

պատ․ 5 սմ

467․ 560-ը ներկայացրե՛ք երկու թվերի գումարի տեսքով, որոնց
հարաբերությունը 3 ։ 4 է։

լուծում․
1) 3 + 4 = 7
2) 560 : 7 = 80′
3) 80 * 3 = 240
4) 80 * 4 = 320

պատ․ 240 + 320

Առաջադրանքներ.

• բացատրիր բառերը․
  
  վշտալից․ վշտով լցված՝ տոգորված
  բխել․ արտահոսել, դուրս գալ
  համակվել․ ամբողջապես պատել, լցնել
  գգվել․ սիրով ու քնքշությամբ սիրել ու շոյել
  անհուն․ հուն չունեցող, անհատակ
  անհագ․ չկշտացող, չբավարարվող
  պարփակված․ չորս կողմից շրջապատել՝ փակել
  խոռոչ․ փոս ընկած տեղ, անցք
  թոթվել․ թափ տալ
  ննջել․ թեթևակի քնել
  հեգնորեն․ հեգնական կերպով
  սոսկում․ սարսափ, ահ, երկյուղ
  հոռետես․ աշխարհում ընկալող ունեցող
  ռամիկ․ աշխատակավորական խաղերին պատկանող մարդ
  պապակվել․ ծարավից տոճորվել
  ոստյուն․ ցատկելը, թռիչք
  բաբախել․ պարբերաբար կծկվել ու լայնանալ
  
• երբեք չէի ցանկանա վանդակ մտնել, նույնիսկ եթե ինձ թագավորություն տային այնտեղ…  ինչպե՞ս կմեկնաբանես այս միտքը: Ի՞նչը կարող է քեզ համար վանդակ լինել (ստեղծագործական աշխատանք):

Ես համաձայն եմ այս մտքի հետ։ Եթե վանդակի մեջ էի բայց թագավորություն տվեցին, եթե փոքր վանդակ էր ու այդքան ուրախ չէի լինի այդտեղ, ես չէի համաձայնվելու մտնել վանդակը։

• Ճնճղուկը եթե մարդ լիներ, ինչպիսի՞ն կլիներ: Իսկ արու դեղձանի՞կը:

• Դու ո՞ր ճանապարհը կընտրեիր, ինչու՞: